Bình Phước là tỉnh có thế mạnh trồng tiêu, theo số liệu thống kê năm 2009 với diện tích 10.683 ha, diện tích cho thu hoạch là 9.823 ha, sản lượng đạt 27.871 tấn, là điều kiện rất thuận lợi để sản xuất tiêu sọ. Sản xuất tiêu sọ (tiêu trắng) là nghề mới xuất hiện và phát triển mạnh trong vài năm gần đây, được sự ủng hộ rộng rãi vì góp phần tạo việc làm, tăng thu nhập và giải quyết tiêu thụ nông sản cho bà con nông dân. Trên thị trường giá bán tiêu sọ cao gấp hơn 1,5 lần so với tiêu đen.Thực tế một số người trồng tiêu đã tự sản xuất tiêu sọ theo phương pháp thủ công hoặc theo quy mô hộ gia đình, hiện nay trên thị trường đã có quy trình công nghệ sản xuất tiêu sọ tiến tiến.

1. Sản xuất theo phương pháp thủ công (quy mô hộ gia đình):

Thiết bị công nghệ để chế biến tiêu sọ quy mô hộ gia đình rất đơn giản, gồm: Một bể ngâm ủ tiêu đen thường từ 3 ngăn trở lên. Một moteur vài ba mã lực, giàn phun nước, sàng tách vỏ.

Tổng chi phí cho một cơ sở chế biến có công suất 01 tấn/ngày chỉ khoảng 8-10 triệu đồng. Vận hành, thao tác cũng khá đơn giản, chỉ cần một nhân công đứng máy và 1 – 2 lao động phụ là được.

Quy trình chế biến tiêu sọ cơ bản qua bốn công đoạn như sau:

- Nguyên liệu là tiêu đen: được quạt, sàng, chọn lựa hạt tốt đạt dung trọng 600 – 620 gam/lít;

- Ngâm ủ: tiêu được đóng 20 – 25 kg/bao, đưa vào ngâm, ủ trong bể nước 10-15 ngày);

- Chà, rửa tách vỏ quả, rửa sạch lấy tiêu sọ (có thể ngâm tiêu sọ trong nước sạch 1 - 2 ngày để khử mùi hôi);

- Phơi khô đạt độ ẩm 12 – 13 % (thời gian phơi thường từ 2 – 4 nắng tùy theo thời tiết), đóng bao 2 lớp (có thể trữ được cả năm).

2. Sản xuất tiêu sọ theo quy trình tiên tiến:

Để sản xuất ra sản phẩm tiêu sọ có chất lượng cao, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, an toàn môi trường, có sức cạnh tranh trên thị trường trong nước và Quốc tế, yêu cầu đặt ra là phải làm tốt các khâu sau:

- Khâu trồng trọt: hạn chế tối đa tiến tới không dùng thuốc, phân hóa học, tăng cường dùng phân hữu cơ, phân vi sinh.

- Khâu thu hoạch: thu hoạch lúc tiêu chín trên cây (không hái tiêu non), bảo đảm cung cấp nguyên liệu có chất lượng cao cho chế biến.

- Khâu chế biến:

+ Tại công đoạn ngâm, rửa, tẩy trắng và khử mùi: không lạm dụng những hóa chất độc hại như nước Javen, dung dịch xút… để ngâm, rửa và tẩy trắng tiêu, bởi vì dư lượng những hóa chất này còn tồn dư trên sản phẩm sẽ ảnh hưởng rất nghiêm trọng đến sức khỏe người tiêu dùng, đó còn là nguyên nhân chính làm mất đi tính hấp dẫn và sức cạnh tranh của sản phẩm. Do đó, để tránh không sử dụng những loại hóa chất có tính độc hại đối với người và môi trường các cơ sở sản xuất tiêu sọ nên chọn sử dụng loại enzym hữu cơ để xử lý tách vỏ và tẩy trắng (enzym Aspergillus Niger), như vậy không những rút ngắn được thời gian chế biến mà còn cho sản phẩm tiêu sọ có chất lượng cao để cạnh tranh trên thị trường hoặc có thể liên hệ trực tiếp với Trường Đại học Bách khoa TP. Hồ Chí Minh để nhận chuyển giao công nghệ (công nghệ được chào bán với giá tham khảo: phí chuyển giao công nghệ 15 triệu đồng, máy móc thiết bị công suất 2 tấn/ngày là 35 triệu đồng).

+ Vấn đề xử lý nước thải chế biến tiêu sọ cũng phải hết sức chú trọng: trung bình để sản xuất được 01 tấn tiêu sọ cơ sở sản xuất sẽ phải thải ra môi trường 15 m3 nước thải. Nước thải chế biến tiêu sọ có mức độ gây ô nhiễm môi trường rất cao. Do đó để sản xuất đi đôi với bảo vệ môi trường thì nhất thiết phải có công nghệ xứ lý chất thải. Các cơ sở sản xuất tiêu sọ có thể tham khảo quy trình xử lý nước thải tiêu sọ do Trường Đại học Bách khoa TP. Hồ Chí Minh nghiên cứu và đã triển khai áp dụng trong thực tế tại tỉnh Đắk Nông với chi phí xử lý nước thải thấp, khoảng 2.300 đồng – 4.000 đồng/m3 nước thải.

Để nghề sản xuất tiêu sọ phát triển bền vững, bên cạnh sự nỗ lực của người sản xuất rất cần sự có sự quan tâm giúp đỡ, hỗ trợ từ phía các Bộ ngành, chính quyền địa phương các cấp để bà con nông dân và doanh nghiệp có đủ điều kiện đầu tư cho sản xuất, kinh doanh, tạo ra sản phẩm tiêu sọ có chất lượng cao, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, đáp ứng yêu cầu thị trường, góp phần nâng hiệu quả kinh tế và bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng ngày càng tốt hơn là hết sức cần thiết.

KS: Đinh Văn Thường - CHI CỤC QLCL NLS&TS