Các nhà khoa học đã tìm thấy một amino axit quan trọng gọi là citrulin có nhiều trong các loại dưa hấu, nhưng thật ngạc nhiên nó lại tập trung ở vỏ quả nhiều nhất. Citrulin đóng vai trò quan trọng trong chu trình urê để loại trừ nitrogen ra khỏi máu và giúp biến nó thành urê bài tiết trong nước tiểu. Những rối loạn về chu trình urê có thể dẫn đến tử vong do việc tích lũy đạm, như amoniac trong máu. Đó là nơi citrulin giúp tạo nên chất arginin, một axit amino liên quan đến chu trình urê mà ở một số người sản xuất ra quá ít.

Arginin hoặc citrulin làm nhiệm vụ điều hoà quá trình này, khác đi sẽ xảy ra rối loạn. Arginin còn có tác dụng làm tăng oxit nitric - chất làm dãn mạch và như vậy có thể giúp điều trị bệnh thiếu máu và các vấn đề tim mạch khác. Nó cũng có thể đóng vai trò làm tuần hoàn máu khi kết hợp với thiếu máu do hồng cầu dị dạng liên quan đến sự tăng trưởng cơ bắp, kích thích hệ miễn dịch, cải thiện điều trị vết thương, chữa bệnh liệt dương và nhiều tác dụng khác nữa. Hiện các nhà khoa học đang xem xét mối quan hệ citrulin arginin có thể khai thác bằng cách chiết xuất từ vỏ dưa hấu hay bằng những sản phẩm tiêu hoá bổ sung cho sự thiếu hụt arginin hoặc thiếu máu hồng cầu dị dạng.

NNVN, 19/9/2003

Dưa hấu - vị thuốc thanh nhiệt, tiêu khát

Trong trường hợp bị sốt cao ra mồ hôi do cảm nắng, trúng nóng, việc dùng nước ép thịt quả dưa hấu làm thuốc uống sẽ giúp mau khỏi. Những người say rượu nếu cho uống nước ép thịt quả dưa hấu, hoặc ăn mấy miếng dưa là giã rượu ngay.

Dưa hấu vị ngọt nhạt, khí hàn, không độc, có tác dụng thanh giải nóng nực, lợi tiểu, giải độc cho người viêm thận, phù thũng, chữa huyết áp cao, say rượu và hoàng đản. Hải Thượng Lãn Ông trong cuốn Lĩnh Nam bản thảo có viết:

"Tây qua tục gọi là dưa hấu

Ngọt nhạt, lạnh mát ăn rất ngon

Giải khát, tiêu phiền, trừ trúng nóng

Hồng lỵ, lâm tê bệnh chẳng còn".

Hầu như mọi bộ phận của quả dưa hấu (vỏ dưa, cùi dưa...) đều có thể làm thuốc chữa bệnh. Lớp vỏ xanh, trắng của quả dưa hấu (tây qua bì) tính hàn, vị ngọt, có thể chữa các chứng cảm nắng, cảm nóng, phát sốt... Dân gian thường dùng cùi trắng (gọt sạch lớp vỏ xanh phía ngoài) ngâm nước vôi trong 5-6 giờ, vớt ra rửa kỹ bằng nước sạch, tráng lại bằng nước đun sôi để âm ấm (50-60 độ C), rồi đem thái chỉ hoặc nạo nhỏ, thắng nước đường, đổ cùi dưa vào, múc ra bát để nguội, làm món ăn giải khát, giải nhiệt rất tốt. Cũng có thể lấy toàn bộ cùi dưa hấu (không gọt bỏ vỏ xanh) đem phơi khô, những khi cần thì sắc uống để làm thuốc giải nhiệt.

Sau đây là một số bài thuốc từ dưa hấu:

- Trị nóng nực, ra nhiều mồ hôi, đầu váng mắt hoa, đau nhức: 

Vỏ dưa hấu, bạch biển đậu (đậu ván trắng), liên diệp, trúc diệp tâm lượng bằng nhau sắc uống.

-  Chữa nứt nẻ khóe môi: 

Vỏ dưa hấu rửa sạch, thái sợi, sao vàng, tán thành bột mịn, trộn với mật ong, chấm vào chỗ nứt nẻ ngày 1-2 lần.

- Chữa viêm họng: 

Vỏ dưa hấu rửa sạch, giã nát, vắt lấy nước, cho thêm ít muối, dùng để ngậm và súc miệng rồi nhổ đi, nếu thực hiện đều đặn sẽ mau khỏi.

- Chữa các vết lở ngoài da: 

Vỏ dưa hấu muối thành dưa, lấy nước đắp vào vết lở.

- Chữa ho ra máu: 

Sắc đặc vỏ dưa hấu lấy nước uống.

- Chữa đau lưng và đau hai bên sườn khi thở: 

Vỏ quả dưa hấu (dùng loại vỏ xanh biếc) sấy khô, tán nhỏ mịn. Khi dùng lấy 15 g, cho thêm vào chút muối và rượu, hòa trộn đều mà uống.

- Chữa đau răng: 

Vỏ dưa hấu đã phơi khô, đem sao cháy, dùng nhét vào chỗ răng đau.

- Làm đẹp da mặt: 

Thái dưa hấu thành từng miếng mỏng đắp kín da mặt, nằm yên 30-45 phút. Hoặc lấy phần trắng vỏ dưa hấu tươi (có lẫn phần đỏ của thịt quả càng tốt) xoa khắp mặt, để 3-4 giờ rồi rửa bằng nước sạch. Nếu thực hiện đều đặn sẽ làm da mặt trắng đẹp mịn màng.

BS Vũ Nguyên Khiết, Sức Khỏe & Đời Sống