Ở nước ta, nghệ và mật ong là hai loại gia vị và thực phẩm được sử dụng khá phổ biến, đồng thời chúng còn là dược liệu được nhân dân ưa dùng. Theo kinh nghiệm y học cổ truyền của Việt Nam và Trung Quốc, nghệ phối chế với mật ong thường dùng để điều trị bệnh viêm loét dạ dày, tá tràng. Tác dụng này cũng đã được nhiều công trình nghiên cứu y học hiện đại thừa nhận.

Tác dụng của nghệ

Theo y học cổ truyền, nghệ đi vào 2 kinh can và tỳ, có tác dụng hành khí, phá ứ huyết, lương huyết, thông kinh lạc. Dân gian coi nghệ là vị thuốc có tác dụng hàn gắn vết thương nên thường bôi lên các mụn nhọt sắp khỏi để mau liền miệng, lên da non và không để lại sẹo xấu. Dùng nghệ với liều lượng từ 1 đến 6g (dưới dạng bột nghệ hoặc thuốc sắc) để chữa bệnh đau dạ dày, vàng da, phụ nữ sinh xong bị đau bụng.

Trong củ nghệ có chất màu curcumin. Một số kết quả nghiên cứu cho biết curcumin làm tăng co bóp túi mật, do đó có tác dụng trợ tiêu hóa nhưng không làm tăng tiết acid dịch vị dạ dày, điều này có ý nghĩa quan trọng đối với người bệnh viêm loét dạ dày, tá tràng. Nguyên nhân gây loét dạ dày được nói đến nhiều, trong số đó có giả thiết cho rằng bệnh sinh ra là do sự mất thăng bằng giữa yếu tố gây loét và yếu tố chống loét: dịch vị có độ acid cao vượt quá khả năng chống đỡ bình thường của niêm mạc dạ dày, tá tràng; hoặc do niêm mạc dạ dày giảm dinh dưỡng nên không đủ khả năng chống lại dịch vị có độ acid bình thường.

Mấy năm gần đây, tờ "Khoa học và tương lai" của Pháp có đưa tin nhà khoa học Conay sau khi nghiên cứu cho biết trong củ nghệ có 3 hoạt chất curcumin I, II và III - Các hoạt chất này ức chế được các khối u ở da và dạ dày (Các nhà nghiên cứu Ấn Ðộ cũng xác nhận kết quả này). Như vậy dùng nghệ để điều trị bệnh lý dạ dày có cơ sở cả về mặt y học cổ truyền lẫn y học đương đại.

Tác dụng của mật ong

Mật ong là một thực phẩm có giá trị dinh dưỡng cao, ngoài ra còn là vị thuốc phổ biến được y học dân tộc dùng từ lâu đời. Thường dùng làm thuốc bổ cho người lớn và trẻ em, chữa bệnh loét dạ dày và ruột, an thần, viêm họng..., dùng 20-50g/ngày. Mật ong cũng thường được dùng làm tá dược chế thuốc viên hay các dạng thuốc khác. Theo kết quả nghiên cứu điều trị của Bệnh viện Ostrounop ở Matxcơva và một số bệnh viện khác của Nga, mật ong làm giảm acid của dịch vị, giúp độ acid dạ dày trở thành bình thường và làm hết các triệu chứng đau xót khó chịu của bệnh loét dạ dày và ruột. Sau một thời gian điều trị bằng mật ong, các bệnh nhân này đều lên cân, sự tiêu hóa tiến triển tốt hơn.

Ứng dụng của nghệ và mật ong ở nước ta

Tại Việt Nam, giáo sư Ðoàn Thị Nhu cũng cho biết thuốc nghệ mật ong (phối hợp với nhau) đã được thử nghiệm lâm sàng về tác dụng điều trị loét hành tá tràng, có sự so sánh với một thuốc kháng acid. Liều thuốc nghệ mật ong được dùng hàng ngày là 12g bột nghệ trộn với 6g mật ong. Liều thuốc kháng acid dùng hàng ngày tương ứng với khả năng trung hòa acid 340 milimol acid hydrocloric. Số người bệnh điều trị là 30 bệnh nhân nội trú (không nói rõ nơi điều trị thử nghiệm), thời gian điều trị là 8 tuần. Trong nhóm bệnh nhân được điều trị bằng nghệ mật ong có 50% đã hết các triệu chứng lâm sàng, căn cứ vào kiểm tra nội soi và chụp X-quang thì các vết loét đã lành. Trong nhóm bệnh nhân được điều trị bằng thuốc kháng acid thì có 80% đã hết các triệu chứng và các vết loét đã lành. Kết quả nghiên cứu cho thấy nghệ - mật ong có thể chữa lành bệnh dạ dày, tá tràng.

Những dẫn liệu trên cho thấy việc dùng nghệ phối hợp với mật ong để chữa đau dạ dày là có cơ sở khoa học. Hiện nay ở Hà Nội, Công ty Ðông Nam dược Thanh Thảo có sản xuất thuốc viên "Mật ong nghệ" dùng điều trị bệnh dạ dày. Viện Y học dân tộc TPHCM thì sản xuất viên thuốc bột nghệ phối chế với mật ong mang tên thương phẩm "Melamin" với công dụng bổ dưỡng, phòng và trị các bệnh lý dạ dày, gan mật. Thuốc đã được lưu hành khá rộng rãi. Sự kết hợp giữa nghệ với mật ong là một sự kết hợp đơn giản, dễ bào chế nhưng có thể phát huy được tính tương hỗ trong điều trị bệnh lý loét dạ dày, tá tràng, giúp nâng cao hiệu quả chữa bệnh của từng dược liệu. Ðể tiện dùng, người bệnh có thể sử dụng các viên thuốc bột nghệ, mật ong bào chế sẵn với liều lượng phối chế đã tính toán hợp lý, hoặc cũng có thể tự làm lấy thuốc từ nghệ và mật ong theo liều lượng tham khảo đã nói đến trong bài.

BS. VŨ HƯỚNG VĂN, Tạp chí Sức khoẻ và đời sống