Trồng trọt

Các nhà khoa học thuộc Đại học Grifflth (Australia). Viện Nghiên cứu rau quả (phía nam) và Viện BVTV Việt Nam đã hợp tác và nghiên cứu thành công một biện pháp mới diệt trừ ruồi đục quả hại cây trồng. Đó là công nghệ sử dụng bã bia để chế biến thành một loạt bả protein diệt ruồi đạt hiệu quả xấp xỉ 100% mà không gây độc hại tới môi trường...

Ruồi đục quả được giới chuyên môn xếp vào loại đầu bảng trong danh sách những loại côn trùng cần tiêu diệt đối với những người trồng rau và hoa quả. Ở các vùng Tây Bắc nước ta, việc trồng mới các cây ăn quả ôn đới và bán nhiệt đới nhằm mục đích phát triển các vùng nghèo và thay thế cho cây thuốc phiện đang có nguy cơ mất trắng 100% vì nạn dịch quái ác này. Trước thực tế đó, thông qua Trung tâm Nghiên cứu nông nghiệp quốc tế Australia (ACIAR) và Tổ chức Phát triển quốc tế Australia (AusAID), Chính phủ Australia đã hỗ trợ cho Việt Nam dự án: "Phòng trừ ruồi đục quả nhằm phát triển ngành sản xuất rau, quả ở Việt Nam".

Thoát "nạn" ruồi đục quả

Đối với bà con nông dân ở xã Loãng Luông, huyện Mộc Châu (Sơn La), năm 2004 là năm đầu tiên bà con có đào chín để bán sau nhiều năm buộc phải thu hoạch xanh vì bị nạn ruồi đục quả tàn phá. Ông Lò Văn Mạnh- một hộ nông dân có bảy cây đào cho biết: "Những vụ đào trước đây, chúng tôi thường phải thu đào trước khi chín tới hơn một tháng trời để tránh nạn ruồi vàng phá hoại. Nhưng kể từ khi có cái bả protein này ruồi đã bị giết sạch, cả làng lại có đào chín để ăn và bán".

Năm 2001, Viện BVTV đã tiến hành thử nghiệm việc dùng bả protein để diệt ruồi đục quả cho bà con nông dân ở đây với diện tích lên tới 27ha. TS Lê Đức Khánh, Trưởng phòng Sâu hại cây (Viện BVTV) cho biết: "Bả protein là một dụng cụ diệt trừ ruồi đục quả được sản xuất từ men bia đã qua thuỷ phân làm chất dẫn dụ. Loại protein này sau khi được làm loãng bằng cách hoà với nước và một lượng thuốc diệt côn trùng nhất định sẽ được sử dụng để tạo điểm thu hút ruồi trên cây. Sau khi thêm một lượng nhỏ thuốc trừ sâu bã protein cùng với một ít keo để bảo đảm bả dính vào lá và không bị trôi khi mưa sẽ chuyển thành một chế phẩm hấp dẫn chết ruồi đối với các loại ruồi hại quả".

Nhờ dùng bả protein để diệt ruồi hầu hết các gia đình trong xã Loãng Luông đã có thu nhập từ đào với mức thu trung bình mỗi hộ đạt 7 - 20  triệu đồng/vụ. Bà Trần Thị Lý-gia đình có 10 cây đào cho biết: "Nếu bán đào xanh như trước đây giá chỉ có 1.200-1.300 đồng/kg, thì nay với đào chín có thể bán được tới 4.000-5.000 đồng/kg".

Tỷ lệ bị ruồi hại giảm tới 97%

Theo TS Lê Đức Khánh: "Sử dụng biện pháp phun bả trước mỗi vụ thu hoạch là một biện pháp phòng trừ khá tích cực bởi ngoài hiệu quả đạt được rất cao, bả protein cũng không gây ảnh hưởng tới môi trường chung quanh và sản phẩm được phun". Thông thường, nếu muốn diệt ruồi đục quả người trồng đào phải dùng thuốc hoá học để phun. Biện pháp này không chỉ tốn kém trung bình mỗi cây tốn năm lít nước pha với thuốc- tương đương 1.800 lít/ha) mà còn rất độc hại tới môi trường cũng như sản phẩm sau thu hoạch.

Trong khi đó, sử dụng bả protein rất đơn giản, nếu sử dụng để diệt ruồi đực, tẩm 2ml hợp chất dẫn dụ (ME hoặc CuE + 20% thuốc trừ sâu) vào bẫy. Treo bẫy lên cây nơi râm mát ở độ cao 1,5-2m. Mỗi ha treo 20- 30 bẫy, cứ sáu tuần thay bả một lần. Còn nếu dùng bả để phun phòng thì chỉ cần pha 50ml bả protein + 10ml Pyrinex 20EC + 0,95 lít nước để trừ. Khi phun cần phun theo điểm đối với cây ăn quả, mỗi điểm phun 50ml hỗn hợp tương ứng 1m2/cây) vào dưới tán lá, phun định kỳ 5- 7 ngày/lần. Đối với rau quả, cứ cách một luống phun một luống. Thời gian phun nên tiến hành phun trước thu hoạch 1,5 tháng cho đến khi thu hoạch xong mới kết thúc. Sau ba năm triển khai tại Sơn La, kết quả cho thấy ở những địa điểm sử dụng bả có đến 97% số ruồi bị tiêu diệt chỉ trong một thời gian ngắn. Ngoài cây đào, bả protein cũng có tác dụng rất lớn để phòng trừ ruồi cho những loại cây ăn quả phổ biến khác như cam, quýt, táo, ổi, mướp đắng... thậm chí cả các loại rau xanh...

Được biết, hiện hãng sản xuất nước giải khát Foster (Australia) đã xây dựng một nhà máy chuyên sử dụng bã bia do hãng Foster trực tiếp cung cấp tại tỉnh Tiền Giang để chế biến chất thải men bia thành một loại protein để nhử mồi loài ruồi nhỏ chuyên làm hại hoa quả. 

Nông thôn ngày nay, 9/2004