Trước tình hình diễn biến thời tiết nắng nóng, khô hạn, xâm nhập mặn và khả năng nguồn nước cấp phục vụ sản xuất nông nghiệp, ngày 19 tháng 02 năm 2019, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã ban hành Hướng dẫn số 392/HD-SNN về giải pháp trồng trọt, chăn nuôi trước tình hình hạn hán, xâm nhập mặn vụ Hè Thu năm 2019 trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh. Giải pháp cụ thể được quy định như sau:

1. Đối với khu vực trồng trọt

a. Đối với cây lúa: Lịch gieo sạ lúa vụ Hè Thu từ ngày 01/4/2019 chậm nhất đến ngày 30/5/2019, riêng khu vực huyện Cần Giờ chậm nhất đến ngày 01/7/2019. Tuy nhiên, để đảm bảo an toàn cho các đợt xuống giống cần căn cứ vào lượng mưa, độ mặn và dự báo về thời điểm rầy nâu trưởng thành di trú.

Cần lưu ý:

- Vùng sử dụng nước kênh Đông: Chủ động theo thông tin, dự báo của Cục Bảo vệ thực vật về tình hình dịch bệnh tại địa phương và các đợt rầy di trú; Không xuống giống trong thời điểm rầy di trú nhằm tránh lan truyền vi rút vàng lùn, lùn xoắn lá. Bên cạnh đó chú ý lịch điều tiết nước phục vụ sản xuất vụ Hè Thu năm 2019 của hồ Dầu Tiếng; thời điểm cắt nước trên hệ thống thủy lợi kênh Đông Củ Chi và thời điểm mở nước phục vụ sản xuất vụ Hè Thu năm 2019 (trong thời gian kênh Đông cắt, giảm nước cho sản xuất nông nghiệp vẫn duy trì lưu lượng cấp nước cho sinh hoạt), bà con chủ động bố trí mùa vụ sản xuất phù hợp. Không xả bỏ lãng phí nguồn nước, chuẩn bị sẵn sàng vật tư, trang thiết bị, dụng cụ, nhiên liệu, máy bơm nước để chống hạn, phục vụ sản xuất khi cần thiết.

- Vùng sử dụng nước mưa (huyện Bình Chánh, Hóc Môn và một số xã thuộc huyện Củ Chi): xuống giống trong tháng 5/2019. Thời điểm cụ thể sẽ căn cứ vào lượng mưa, dữ liệu thu hoạch lúa phía Nam và dữ liệu bẫy đèn để có thông báo cụ thể.

- Vùng chịu ảnh hưởng thủy triều (Quận 9 và huyện Cần Giờ): sẽ căn cứ vào độ mặn, dữ liệu thu hoạch lúa phía Nam và dữ liệu bẫy đèn để có thông báo lịch gieo sạ cụ thể. 

Cơ cấu giống lúa vụ Hè Thu năm 2019: Sử dụng giống xác nhận, kháng rầy nâu, sạch bệnh, sạch hạt cỏ, phù hợp với điều kiện canh tác của địa phương để đảm bảo năng suất và giảm áp lực rầy nâu; Tại vùng sản xuất 3 vụ lúa phấn đấu bố trí từ 4 - 5 giống chủ lực và diện tích giống chủ lực không chiếm quá 20% diện tích gieo trồng; Sử dụng các giống lúa theo khuyến cáo của Cục Trồng trọt như OM4900, OM6976, OM451, ML48, Jasmine 85…”

Kỹ thuật canh tác cây lúa vụ Hè Thu năm 2019: Vùng bị nhiễm mặn trên 3‰ tuyệt đối không xuống giống; Vùng bị nhiễm mặn dưới 3‰ có thể xuống giống và phải áp dụng một số biện pháp kỹ thuật sau:

Sử dụng các giống ngắn ngày chịu mặn như: OM4900, OM6976, OM451, ML48, Jasmine 85. Cày phơi đất, khi có nguồn nước ngọt tranh thủ rửa mặn. Mật độ sạ (khối lượng hạt giống lúa sử dụng/ha): lượng giống từ 80-100 kg/ha; sạ lan hay bằng công cụ sạ hàng. Tăng cường bón phân hữu cơ và bón vùi vôi khi làm đất, lượng 500-1000 kg vôi bột/ha. Sử dụng các dạng phân ure chậm tan như đạm vàng (Ure 46A+) hoặc đạm xanh (Ure + NEB26) để chống thất thoát đạm. Tăng cường bón bổ sung phân Sulphate Kali (K2SO4) trong giai đoạn đầu. Tranh thủ nguồn nước ngọt để tưới đủ nước cho 3 lần bón phân và thời kỳ trổ, khi có nước ngọt tranh thủ rửa mặn liên tục nhiều lần. Trường hợp không thể có nguồn nước ngọt, có thể sử dụng nguồn nước bị nhiễm mặn nhẹ (dưới 2‰ đối với giai đoạn lúa đẻ nhánh; dưới 1‰ với các giai đoạn mạ, lúa làm đòng và trổ). 

Nếu giai đoạn mạ bị hạn nặng cần tưới phun nước ngọt cho mạ hoặc kết hợp tưới phun nước ngọt khi sử dụng thuốc bảo vệ thực vật với lượng nước phun khoảng 600 - 800 lít/ha.

b. Đối với cây rau: Lịch thời vụ gieo trồng cây rau theo kế hoạch sản xuất của nông hộ; Nồng độ mặn đối với cây rau (tùy từng loại cây trồng): < 1- 2‰.

c. Đối với cây ăn quả: Không tiến hành rải vụ, kéo dài thời gian giữa hai lần tưới; với những diện tích trồng mới nên thực hiện trong mùa mưa, không thực hiện trong mùa khô và giai đoạn xâm nhập mặn, đối với cây mới trồng cần dùng các biện pháp che bóng cho cây; Khi có nguy cơ bị nhiễm mặn, chủ động sử dụng tối đa nguồn vật liệu hữu cơ (rơm rạ, cỏ khô, lá khô, lục bình …) phủ gốc để giữ ẩm cho cây. Cắt tỉa cành, tạo tán gọn để hạn chế thoát hơi nước; Trong thời điểm nhiễm mặn cần tăng cường bón phân hữu cơ và lân, kali hạn chế bón phân hoá học khác; Khi đã bị nhiễm mặn: Bón bổ sung phân Sulphate Kali (K2SO4), vôi bột lượng 500 - 1000kg/ha. Nếu hạn, mặn kéo dài phun thêm phân bón lá và chế phẩm tăng cường khả năng chống chịu mặn như: KNO3 (10g/1lít nước); Brassinosteroid (Comcat 150WP, Nyro 0,01 N, Super Humic, Dexamone ...). Không tưới nước có độ mặn trên 2 phần nghìn. Khi có nguồn nước ngọt, tranh thủ tích nước và tưới để giữ ẩm; Áp dụng kỹ thuật tưới nước tiên tiến, tiết kiệm (tưới nhỏ giọt). 

2. Đối với khu vực nuôi trồng thủy sản

a. Vùng nuôi thủy sản xã Nhơn Đức, xã Hiệp Phước huyện Nhà Bè

Phương án nuôi: Thời tiết hiện nay có nhiều biến động, biên độ nhiệt giữa ngày và đêm lớn, trời lạnh vào ban đêm kéo dài đến sáng sớm, nắng nóng vào buổi trưa độ mặn có chiều hướng gia tăng dẫn đến phát sinh dịch bệnh.

Khuyến cáo bà con cần lưu ý: Xử lý độ mặn thích hợp nhất trước khi cho nước vào ao nuôi, đồng thời để ổn định nhiệt độ trong ao nuôi cần duy trì mực nước trên 1m; Đối với ao đang nuôi: Không nên cấp nước trực tiếp vào ao nuôi, cần phải qua ao lắng để xử lý nhằm đảm bảo chất lượng nước phù hợp nhất khi đưa vào ao nuôi. Riêng khu vực Rạch Tôm - xã Nhơn Đức hàm lượng NH4-N cao gấp nhiều lần, cần sử dụng hợp chất hấp thụ khí độc nhằm đảm bảo chất lượng nước khi cấp vào ao nuôi; Bổ sung thêm Vitamin vào thức ăn cho tôm nhất là Vitamin C nhằm tăng sức đề kháng, chống bị sốc cho tôm khi thời tiết thay đổi; Xử lý diệt khuẩn trước khi cấp nước vào ao nuôi nhằm hạn chế sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh cho tôm. Vệ sinh trang trại, lao động trong trại nuôi, cần hạn chế đi lại giữa các trại, bao lưới khu vực ao nuôi nhằm hạn chế sự xâm nhập của các ký chủ trung gian mang mầm bệnh (như cua, còng, tép)…
b.Vùng nuôi tôm thủy sản xã Bình Khánh, An Thới Đông, Lý Nhơn, Tam Thôn Hiệp huyện Cần Giờ:

- Phương án nuôi: Thời tiết hiện nay có nhiều biến động, biên độ nhiệt giữa ngày và đêm lớn, trời trở lạnh vào ban đêm kéo dài đến sáng sớm, nắng nóng vào ban ngày độ mặn có chiều hướng gia tăng dẫn đến phát sinh dịch bệnh. Các thông số kỹ thuật chất lượng nước nằm trong giới hạn thích hợp nuôi tôm.

- Lưu ý: Xử lý độ mặn thích hợp nhất trước khi cho nước vào ao nuôi đồng thời để ổn định nhiệt độ trong ao nuôi cần duy trì mực nước trên 1m; Đối với ao đang nuôi: Không nên cấp nước trực tiếp vào ao nuôi, cần phải qua ao lắng xử lý mầm bệnh nhằm đảm bảo chất lượng nước phù hợp nhất khi đưa vào ao nuôi. Riêng khu vực Bông Giếng, Rạch Đước - xã Bình Khánh và Khu vực Doi Tiều, Rạch Gốc Tre - xã Lý Nhơn hàm lượng NH4-N tương đối cao, cần sử dụng hợp chất hấp thụ khí độc nhằm đảm bảo chất lương nước khi cấp vào ao nuôi; Bổ sung thêm vitamin vào thức ăn cho tôm, nhất là vitamin C nhằm tăng sức đề kháng, chống bị sốc cho tôm khi thời tiết thay đổi; Vệ sinh trang trại, lao động trong trại nuôi, cần hạn chế đi lại giữa các trại, bao lưới khu vực ao nuôi nhằm hạn chế sự xâm nhập của các ký chủ trung gian mang mầm bệnh (như cua, còng, tép)….; Thường xuyên vệ sinh đáy ao, quản lý tốt môi trường nước ao nuôi.

c. Vùng nuôi nghêu thị trấn Cần Thạnh, xã Lý Nhơn huyện Cần Giờ.

Phương án nuôi: Người dân cần chú ý ký sinh trùng Perkinsus sp có xu hướng phát triển mạnh khi độ mặn và nhiệt độ tăng cao; Khuyến cáo người dân tuyệt đối không nên thả giống nghêu không rõ nguồn gốc; Nên thả nuôi mật độ từ 180-200 con/m2; cỡ giống nuôi từ 400-600 con/kg; Đối với nghêu đạt cỡ thu hoạch thì khẩn trương thu hoạch tránh thiệt hại xảy ra; Đối với nghêu chưa đạt cỡ thu hoạch thì chủ động san thưa không để mật độ nuôi quá dày; Nếu có hiện tượng nghêu chết, tấp vào bờ, nhanh chóng thu gom xác nghêu trên bãi để tránh lây lan sang các cá thể nghêu còn sống. Trong trường hợp nghêu chết bị vùi dưới bãi, có biện pháp thu gom hợp lý, tránh làm ảnh hưởng môi trường sống của nghêu; Chú ý vệ sinh bãi nuôi nghêu sau khi thu hoạch (cào, xới, hoặc bơm rửa, sát trùng bãi nuôi...).

d. Vùng nuôi thủy sản xã Tân Nhựt, xã Phong Phú huyện Bình Chánh

Phương án nuôi: Hiện nay nguồn nước bị nhiễm mặn nặng 5 - 6‰ xấp xỉ cùng kỳ năm 2018, không nên cấp nước trực tiếp vào ao nuôi, phải qua ao lắng để xử lý độ mặn, không nên thả giống vào thời điểm này, cần chú ý mực nước trong ao nuôi. Nguồn nước hầu hết các khu vực bị ô nhiễm hữu cơ, đề nghị bà con không nên cấp nước vào ao nuôi. Trong trường hợp nhất thiết cấp nước vào ao nuôi, cần phải qua ao lắng để xử lý làm giảm ô nhiễm hữu cơ, ổn định chỉ số COD và diệt vi khuẩn bằng các loại hoá chất sát khuẩn được phép sử dụng như BKC, Iodine…

B. Nhật - Khuyến Nông TPHCM 3/2019

 Nhấn vào đây để xem tất cả các thông tin về môi trường