Nhằm đưa vào thử nghiệm đối tượng thủy sản mới, có giá trị kinh tế cao tại địa phương, năm 2018, từ nguồn kinh phí sự nghiệp nông nghiệp của huyện, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Gò Quao (tỉnh Kiên Giang) đã phối hợp với Trạm Khuyến nông huyện xây dựng chương trình nuôi thử nghiệm cá chạch lấu trong ao đất tại 03 điểm thuộc xã Vĩnh Thắng, Vĩnh Hòa Hưng Nam và Thới Quản, với mật độ 2 con/m2, trên diện tích ao 500 m2 thả 1.000 con giống kích cỡ 15 cm.

Cá chạch lấu (Mastacembelus favus) là loài cá nước ngọt có khả năng sinh sống và phát triển tốt trong môi trường nước ngọt, lợ. Cá có thân màu xanh đậm hoặc đen xám, trên thân có nhiều đốm vàng hình tròn hoặc bầu dục; vây lưng có gai, vây hậu môn và vây ngực có đốm đen nhỏ, không có vây bụng. Cá phân bố ở hầu hết các kênh rạch, ưa sống tại nơi có dòng nước chảy xiết, hàm lượng ôxy hòa tan cao. Khi còn nhỏ, thức ăn chủ yếu của cá là giun, ấu trùng côn trùng, giáp xác nhỏ. Khi lớn, cá ăn côn trùng trưởng thành, tôm tép, cá nhỏ. Ngoài tự nhiên, tăng trưởng của cá chạch lấu sau 1 năm tuổi có thể đạt 150-250 g/con, dài 18-25 cm; sau 2 năm đạt 450-500 g/con, dài 35-40 cm.

Để triển khai mô hình đạt hiệu quả, năm 2018, ngành nông nghiệp huyện Gò Quao đã tổ chức cho nông dân trong huyện đi tham quan học hỏi mô hình sản xuất giống và ương nuôi cá chạch lấu thương phẩm, tại huyện Phụng Hiệp, tỉnh Hậu Giang. Ông Huỳnh Văn Thua, nông dân thực hiện mô hình tại ấp Vĩnh Hòa 3, xã Vĩnh Hòa Hưng Nam cho biết: “Hiện tại cá thả nuôi được 06 tháng, cá đạt trọng lượng 150 g/con, phát triển tốt và ít bị hao hụt. Cá chạch lấu dễ nuôi. Ao nuôi nên chất một số đống chà để cá trú ẩn. Hàng ngày, cho cá ăn bằng thức ăn viên 40% đạm, do cá có tập tính ăn chìm nên thức ăn được ngâm nước, vê thành viên và bỏ trên sàn cách mặt nước 05 cm. Ngoài thức ăn viên, có thể sử dụng tép hoặc cá nhỏ làm thức ăn bổ sung giúp cá mau lớn. Định kỳ thay nước mới, để môi trường nước được trong sạch, tăng cường oxy cho cá”.

Cá chạch lấu là đối tượng bản địa, thích nghi rộng nhưng để nuôi cá chạch lấu thành công cần chú ý một số giải pháp kỹ thuật sau:

* Chuẩn bị ao nuôi

- Ao nuôi có diện tích từ 500 -1.000 m2, tát cạn, sên vét hết lớp bùn đáy dưới ao; bón vôi với liều lượng 7-10 kg/100 m2, phơi đáy ao 2-3 ngày, sau đó cấp nước vào ao qua lưới lọc, độ sâu cần đạt 1,2- 1,5 m.

- Môi trường nước phải đảm bảo các chỉ tiêu chất lượng sau đây: Nhiệt độ nước từ 27- 320C, pH từ 7,5- 8,5, hàm lượng oxy hoà tan lớn hơn 5 mg/l.

- Trong ao cần bố trí một số chà để cá trú ẩn. Sử dụng những loại cây không có tinh dầu như tre, trúc… phơi khô hoặc ống nhựa cắt khúc 30-50 cm, bó thành từng bó làm chà.

Hàng ngày cần theo dõi đánh giá các chỉ tiêu môi trường nước, đảm bảo điều kiện tốt cho cá phát triển

* Chọn giống, thả giống

- Nguồn cá giống được mua từ trại giống có uy tín, là giống sinh sản nhân tạo. Chiều dài cá đạt từ 12-15 cm, khỏe mạnh, không bị sây sát, không dị hình dị tật.

- Mật độ thả ao: 2-5 con/m2.

- Cá được chuyển về cho nghỉ ngơi 15 phút, sau đó pha nước muối loãng (100 gram muối + 10 lít nước) tắm cho cá 5-10 phút để sát trùng và loại bỏ ký sinh, rồi thả từ từ xuống ao nuôi.

* Thức ăn và cách cho ăn

- Trong quá trình nuôi, thức ăn chính là thức ăn dạng viên hàm lượng đạm từ 35% trở lên. Ngoài ra để tăng tính bắt mồi cho cá, nông dân có thể phối trộn thêm cá biển loại bỏ xương hấp chín vào thức ăn, vắt thành viên lớn thả vào sàn ăn.

- Khẩu phần ăn cho cá:

- Cách cho cá ăn: Hàng ngày cho cá ăn 2 lần vào 8h00 sáng và 17h00 chiều. Thức ăn được cho vào sàn và đặt gần đống chà nơi cá trú ẩn.

* Chăm sóc, quản lý

- Theo dõi đánh giá hàng ngày các chỉ tiêu môi trường nước, đảm bảo trong điều kiện tối hảo cho cá phát triển: pH từ 7,5-8,5; độ trong 30-40 cm; nước màu xanh đọt chuối, oxy > 5 mg/l.

- Hàng ngày tiến hành kiểm tra ao vào buổi sáng, quan sát hoạt động của cá và màu nước ao nuôi, phát hiện kịp thời các hiện tượng bất thường của cá và môi trường để có biện pháp xử lý thích hợp.

- Bổ sung vitamin C và men tiêu hóa vào thức ăn để tăng cường sức đề kháng cho cá, tăng hiệu quả sử dụng thức ăn.

- Nên thay nước thường xuyên hoặc thay nước định kỳ để giữ cho môi trường ao nuôi trong sạch, nhằm tăng lượng oxy hòa tan, giúp cá tăng trọng nhanh và ổn định.

Nguyễn Thanh Nhanh - Trạm Khuyến nông huyện Gò Quao, tỉnh Kiên Giang, Khuyến Nông VN, 19/04/2019