Hiện nay để tận dụng diện tích mặt nước sông đưa vào sản xuất thì một số người dân ở các xã Ninh Quới, Ninh Quới A, Vĩnh Thanh, Vĩnh Bình của tỉnh Bạc Liêu đã phát triển mô hình nuôi “Cá lóc trong mùng lưới trên sông kết hợp cá trê vàng gặt”.

Đây có thể nói là một trong những mô hình nuôi trồng thủy sản hiệu quả như: năng suất cao (cá lóc từ 600-800 kg/10m2, cá trê vàng gặt năng suất từ 100-150kg/10m2), vừa tiện lợi dễ làm, vừa tiết kiệm được chi phí thức ăn cho cá nuôi, tận dụng được thức ăn dư thừa, không những giúp cá không thất thoát mà còn giải quyết được vấn đề ô nhiễm môi trường, phòng ngừa dịch bệnh trên cá nuôi và tăng thêm lợi nhuận để phát triển kinh tế hộ gia đình.

Với lợi thế luôn có nguồn nước ngọt ổn định trên sông quanh năm, một số người dân ở các xã này đã bố trí mùng xuống sông, rào lại từng khoảng nhỏ để nuôi. Thông thường người nuôi chọn loại lưới xanh (lưới thái) sợi 3.6 ly, kích thước lỗ lưới khoảng 2,5 cm. Có thể thiết kế mùng lưới nuôi cá lóc gồm 2 phần: Phần mùng lưới bên ngoài là 1 cái mùng lưới lớn hình chữ nhật bao bọc rộng 20-30m2 dùng để nuôi cá trê vàng gặt (có thể thả cá trê vàng gặt với mật độ 70-100 con/m2); còn phần phía trong mùng lưới có thể bố trí từ 2-3 cái mùng lưới nhỏ, mỗi cái rộng 8-10m2 để nuôi cá lóc (cá lóc đầu vuông hoặc đầu nhím mật độ 150-200 con/m2). Tốt nhất nên thiết kế mùng nuôi đảm bảo mùng lưới phía bên ngoài rộng gấp 2 lần các mùng nhỏ nuôi cá lóc bên trong. Ở mô hình này mặc dù chi phí đầu tư mùng lưới cao hơn so với cách nuôi truyền thống nhưng lại có nhiều tiện lợi: tránh cá lóc nuôi thất thoát, mùng lớn phía bên ngoài tận dụng nuôi được cá trê vàng gặt nên nâng cao thêm thu nhập cho hộ nuôi. Cá trê vàng gặt nuôi bên ngoài có thể tận dụng thức ăn dư thừa của cá lóc, làm sạch các chất bùn đáy lắng đọng phía dưới đáy và thành mùng lưới nuôi cá lóc nên hạn chế được vấn đề ô nhiễm nguồn nước trên sông rạch cũng như dịch bệnh cho cá nuôi. Từ đó giúp cá lóc nuôi lớn nhanh, nâng cao được năng suất và thu nhập.

Anh Trần Văn Tuấn ngụ tại ấp Ninh Điền, xã Ninh Quới, huyện Hồng Dân một trong những người nuôi mô hình này thành công chia sẻ: Nuôi cá lóc trong mùng lưới trên sông kết hợp cá trê vàng gặt có thể nuôi 3 vụ/năm nếu như người nuôi chủ động được nguồn thức ăn. Song hiện nay do nguồn thức ăn có thể không đáp ứng đủ nhu cầu nên có thể nuôi theo 2 vụ: Vụ 1 từ tháng 4-5 âm lịch và thu hoạch khoảng tháng 7-8 âm lịch. Theo anh Tuấn, đây là thời vụ nuôi thích hợp nhất, nhiệt độ dịu mát, nguồn thức ăn dồi dào, dễ tìm, cá lại nhanh lớn. Vụ 2 bắt đầu thả nuôi từ tháng 8-9 âm lịch và thu hoạch vào khoảng tháng 12-01 âm lịch. Vào thời điểm này nguồn thức ăn cũng dễ kiếm, đặc biệt là khi xuất bán vào thời điểm này cá sẽ có giá cao hơn những thời điểm khác trong năm. Nguồn thức ăn cho cá lóc chủ yếu là cá tạp, cá vụn, có thể bổ sung thêm thức ăn công nghiệp dạng viên nổi... Anh Tuấn cũng chia sẻ thêm trong mô hình nuôi này nên lấy công làm lãi bằng hình thức bắt ốc bươu vàng cho cá ăn, vừa giảm chi phí thức ăn vừa làm giảm địch hại trên ruộng lúa. Với cách làm này mỗi mùng lưới có thể giảm được khoảng 2.5-3 triệu đồng tiền thức ăn. Bên cạnh đó một kinh nghiệm không thể bỏ qua đối với mô hình nuôi cá lóc kết hợp cá trê vàng gặt trong mùng lưới trên sông là việc bố trí mùng phải làm sao cho đáy mùng lưới phải cách đáy sông khoảng 0,5m. Như vậy vừa giảm ô nhiễm cho đáy mùng, vừa hạn chế cua kẹp rách đáy có thể làm thất thoát cá, ngoài ra vì cá lóc có thể nhảy cao từ 1-1.2m nên miệng mùng phải cao hơn mặt nước khoảng 1,5m và phải may lưới phía trên để tránh chim bói cá ăn cá lúc mới thả giống, có thể che mát cho cá bằng cách bố trí tàu dừa bên trên mùng lưới.

Tóm lại, mô hình nuôi cá lóc trong mùng lưới kết hợp cá trê vàng trên các tuyến sông nước ngọt đã giúp cho cuộc sống của nhiều gia đình nghèo ở tỉnh Bạc Liêu từng bước thoát nghèo, tạo thêm công ăn việc làm cho người dân địa phương. Đây là mô hình nuôi không đòi hỏi vốn đầu tư cao nên phù hợp với mọi người dân có lòng đam mê phát triển kinh tế gia đình. Tuy nhiên để có thể áp dụng những tiến bộ kỹ thuật vào mô hình nuôi này nhằm mang lại hiệu quả kinh tế và sản xuất bền vững thì bà con nông dân cần lưu ý một số vấn đề trong các khâu kỹ thuật như: Chọn nơi đặt mùng nuôi phải đảm bảo độ sâu tối thiểu 2m, nguồn nước dồi dào, thông thoáng. Kỹ thuật bố trí mùng giống như giới thiệu ở phần trên của bài viết. Chọn cá lóc giống lồng 10 (kích cỡ từ 8-10cm), mật độ 150con/m2; cá trê vàng gặt loại 100-110 con/kg, mật độ 70-100con/m2. Trước khi thả cá nên tắm cá bằng nước muối 3% (pha 300g muối/10 lít nước) kết hợp với lá xoan (vò nhuyễn) từ 200-300g/10 lít nước trong 3-5 phút. Lượng thức ăn cho ăn trong ngày từ 3-5% trọng lượng đàn cá lóc trong mùng, trong quá trình cho ăn hàng ngày trộn Vitamin C, khoáng vi lượng và tỏi tươi với liều lượng từ 5-10g/kg thức ăn để tăng cường sức đề kháng và khả năng tăng trưởng (nên trộn trước khi cho ăn 30 phút), định kỳ 15 ngày/lần trộn thuốc sổ giun (loại dành cho gia cầm) vào thức ăn cho cá (liều lượng tùy theo sản phẩm), nên cho cá ăn trong sàng ăn có diện tích 1m2 và nên đặt sàng ăn cách mặt nươc 5-10cm. Trong quá trình nuôi để phòng một số bệnh nhiễm khuẩn trên cá thì nên bỏ vào trong mùng nuôi từ 3-5kg dây giác/mùng diện tích 10m2 (nên cột lại và treo giữa mùng nuôi), treo túi vôi CaCO3 từ 5-7kg/mùng 10m2 (định kỳ 7 ngày/lần nên thay dây giác và túi vôi).

Nguyễn Đức Khoa - TTKNKN Bạc Liêu - Khuyến nông VN, 18/03/2014

Nuôi cá lóc công nghiệp trong vèo lưới

Đến thăm trang trại của chị Phan Thị Vân ở ấp 3 xã Thạnh Trị huyện Đình Đại, nằm bên dòng Ba Lai hiền hòa vào những ngày cuối tháng 7 đã thật sự thu hút tôi bởi màu xanh của cây lá mà trước đó vài năm là một vùng đất cằn cổi không trồng được gì bởi nước mặn. Lối vào đã rợp bóng mát của hàng cây so đủa mà chị trồng để cải tạo đất và lấy lá để nuôi dê. Nhưng điều làm tôi thật sự chú ý lại là những vèo lưới lớn, nhỏ đủ cở được giăng dưới những ao mà trước đây là nơi nuôi cá lóc công nghiệp. Và khi bắt chuyện tôi mới biết đó là những vèo đang nuôi cá lóc chứ không phải là những vèo ươm cá giống như các trại cá khác.

Nuôi cá lóc công nghiệp trong vèo, một mô hình thật lạ và nó có lợi gì hơn so với trong ao, trong hầm? Nhớ lại 3 năm trước, năm 2003 chị Vân bắt tay vào nghề nuôi thủy sản nước ngọt với nhiều loại như: Rô phi, Điêu hồng, Rô đồng, cá lóc, cá sấu, ba ba… nhưng đối tượng được chị chọn nuôi chủ lực để tập trung đầu tư chính là con cá lóc. Năm 2004, chị Vân bắt tay vào nuôi thử nghiệm cá lóc môi trề có nguồn gốc từ An Giang và Đồng Tháp. Bước đầu gian nan và gặp không ít khó khăn do chưa có kinh nghiệm nên cá hao hụt nhiều và thường hay mắc bịnh. Trầy trật mãi cuối cùng chị cũng gặt hái được thành công. Vụ nuôi đầu tiên, 2 ao cá lóc cho sản lượng hơn 20 tấn trị giá trên 400 triệu đồng, trừ hết chi phí chị lãi được trên 100 triệu đồng.

Thừa thắng xông lên, năm 2005, chị Vân tăng lên 4 ao nuôi với diện tích hơn 10.000m2, với lượng cá giống thả nuôi trên 300 ngàn con. Chị Vân cho biết: nuôi cá lóc công nghiệp không khó lắm, điều quan trọng là yếu tố con giống, nguồn nước, thức ăn và phòng trị bịnh; nếu mua con giống không đồng đều, cá bị xây xát, có lượng cá lóc đồng pha trộn thì sẽ bị hao hụt nhiều hoặc chậm lớn. Năm 2005, sau 6 tháng nuôi, chị Vân lại trúng đậm, trọng lượng bình quân mỗi con đạt trên 1kg, sản lượng của 4 ao nuôi đạt 57 tấn, giá bán bình quân 18.000đồng/kg, chị đã thu về trên 1 tỉ đồng, lãi 270 trịêu đồng tương đương với thực lãi 1 ha mặt nước nuôi tôm sú thâm canh, nhưng mức độ thiệt hại và rủi ro không đáng kể. Tuy liên tục thắng lợi nhưng chị vẫn băng khoăn về con giống hao hụt, chậm lớn và kích cỡ không đều, bị tư thương ép giá làm chị trăn trở mãi, thôi thúc chị đến tận An giang, Đồng Tháp để học hỏi.

Năm nay 2006, chị quyết định ứng dụng mô hình nuôi cá lóc công nghiệp trong vèo lưới, trong ao đất 2000m2 trước đây, chị cho đặt nhiều vèo lưới theo độ tuổi của cá bao gồm vèo ươm, vèo nuôi cá tăng trưởng và vèo nuôi cá thương phẩm. Tuỳ theo độ tuổi của cá mà mật độ mỗi vèo khác nhau. Vèo nuôi cá thương phẩm với mật độ là 50 con/m2. Vèo được xây dựng hình vuông hoặc hình chữ nhựt, đáy vèo đặt cách đáy ao khoảng 5 tấc, độ sâu nước trong vèo phải đạt từ 2,5m trở lên. Chị Vân cho biết: nuôi cá lóc trong vèo có nhiều ưu điểm như nuôi ở mật độ cao để có sản lượng lớn, thức ăn được tập trung, cá không bị cọ sát đáy ao hoặc không chui được xuống bùn nên ít bị xây xát, cá tập trung ăn và ngủ rồi lại ăn, ít nhiễm bịnh nên tỉ lệ hao hụt thấp và nhất là việc xử lý thuốc phòng trị bịnh cho cá thuận lợi và ít tốn kém hơn trong ao đất. Đặc điểm cá nuôi trong vèo lưới tăng trọng nhanh và kích cỡ đồng đều.Gía trị thương phẩm cao hơn cá thả lan. Đồng thời, bên ngoài vèo lưới thả thêm các loại cá ăn tạp nhằm cải tạo ao , tận dụng thức ăn thừa, đây cũng là nguồn thu không nhỏ.

Tâm sự với chúng tôi chị cho biết toàn bộ lượng cá lóc đang nuôi trong các vèo lưới hơn 117 ngàn con đều là cá giống được chị cho sinh sản và ươm nuôi tại các ao nuôi của chị từ 180 con cá lóc bố mẹ đã được tuyển chọn, nuôi dưỡng cho đẻ.Với những con cá lóc bố mẹ có trọng lượng mỗi con từ 3 đến 4 kg cho đẻ trứng trong các ổ nhân tạo, sau khi cá đẻ, trứng được vớt lên ấp nở rồi ươm lên cá giống. Tuy tỉ lệ ươm cá giống chỉ đạt hơn 5%, nhưng những gì thành công bước đầu cũng đã mở ra triển vọng cho chị và người nuôi trong tỉnh.

Việc thành công nuôi cá lóc trong vèo lưới của chị Vân làm tôi nhớ lại những thử nghiệm của anh Lê văn Nhỏ ở ấp 2 xã Phú Long huyện Bình Đại cũng nuôi cá lóc trong vèo lưới với qui mô nhỏ hơn, mỗi vèo lưới chỉ 30m2 (mật độ 100con/m2), cũng bằng thức ăn cá biển xay. Sau 4 tháng nuôi đạt trọng lượng bình quân 700g/ con, thu được 2,5 tấn, trừ chi phí anh Lê văn Nhỏ còn lãi 26 triệu đồng và lượng cá nuôi xen ngoài ao đất. Tương tự chú Nguyễn Văn Long ấp Tân Hưng xã Tân Khánh Trung huyện Chợ Lách, năm 2005 cũng đã tận dụng mương vườn nuôi cá lóc trong vèo lưới cũng đã có lãi với qui mô nhỏ. Điều này, cho thấy đây là mô hình có thể nhân rộng và phát triển qui mô nuôi theo khả năng của từng hộ gia đình.

Vẫn là người đi đầu trong nghề nuôi cá lóc thương phẩm thâm canh ở Bến Tre, chị Vân lại một lần nữa minh chứng cho sự nhạy bén, năng động trong phát triển kinh tế và tinh thần lao động sáng tạo trong sản xuất, chị cho biết, mới đây chị vừa thu hoạch ao cá lóc bông, sản lượng 13 tấn và trong tháng 8 này sẽ thu tiếp một ao cá lóc bông ước sản lượng khoảng 25 tấn và cũng vừa thả nuôi thêm một ao cá lóc bông.

Có thể nói, trong quá trình chuyển dịch kinh tế thủy sản vùng nuớc ngọt ở Bến Tre, nhiều mô hình nuôi thuỷ sản đã đem lại hiệu quả cho người nông dân, trong đó mô hình nuôi cá lóc công nghiệp thâm canh trong vèo lưới của chị Vân đã mở ra cho Tỉnh một tiềm năng mặt nước ở vùng nước ngọt và nhất là hai bên dòng Ba Lai một nghề nuôi không thua gì con tôm sú miệt biển.

Trần Tâm (BTre, 26/12/2006 )

Nuôi cá lóc trong mùng lưới

Nuôi cá lóc thịt trong mùng lưới (vèo) xuất hiện ngẫu nhiên tại vùng lũ những năm gần đây. Người dân nuôi cá lóc đã nghĩ đến dùng lưới thưa để tiện việc quản lý và cho cá ăn nhằm hạn chế thiệt hại.

Chuẩn bị mùng 

Loại hình nuôi trong mùng lưới chỉ đặt trong ao là tốt nhất.

- Kích thước mùng lưới đặt trong ao phổ biến là 5x3x2m (không tính phần trên mặt nước) nuôi được khoảng 3.000-5.000 con. Từ mặt trên trở lên 1-1,5m dùng lưới cước may nối các phần dưới và căng thẳng các góc, cố định các góc trên và dưới tạo thành một cái mùng lật ngược. Khoảng cách từ đáy lưới đến đáy ao là 0,5m, không nên để sát đáy ao vì chất thải và thức ăn thừa sẽ tích tụ gây ô nhiễm nước.

- Lưới được chọn để may mùng là loại lưới được dệt có sợi chỉ lớn bằng nilon ít thấm nước và có độ chắc cao, bền vững, tránh oxy hoá. Thông thường người nuôi chọn lưới sợi 3,6 ly, kích thước lỗ lưới 2,5cm, lưới có màu xanh rêu (lưới Thái), có thể sử dụng liên tiếp 3 vụ.

Thời vụ nuôi 

Cá lóc sinh sản quanh năm nên có thể nuôi 3 vụ/năm nếu chủ động được nguồn thức ăn. Song hiện nay do lượng thức ăn cung ứng nên có thể chọn vụ nuôi chính:

- Vụ 1: Bắt đầu từ tháng 4-5, thu hoạch vào tháng 8-9 âm lịch. Đây là thời vụ thích hợp nhất, nhiệt độ dịu mát, nguồn thức ăn dồi dào, dễ tìm, cá lớn nhanh.

- Vụ 2: Bắt đầu từ tháng 8-9, thu hoạch vào tháng 12 và tháng Giêng. Giai đoạn này có nhiều nguồn thức ăn từ nguồn phụ phẩm thuỷ sản tự nhiên.

- Vụ 3: Bắt đầu từ tháng Giêng đến tháng 7, nên hạn chế nuôi ở vụ này vì thời gian này cá chậm lớn, thức ăn cho cá hiếm và đắt, người nuôi không có lãi.

Thức ăn 

- Thức ăn cho cá lóc là những loại cá tạp, cua, ốc, tấm gạo nấu nhừ cho ăn lúc hiếm thức ăn. Khi cá lớn, cho ăn nguyên con hoặc xay nhuyễn, có thể pha chế được nhiều phụ phẩm thay thế làm thức ăn cho cá.

- Dụng cụ cho cá ăn là sàn tre đan lưới hơi thưa và nhẵn được đặt xâm xấp mặt nước, xung quanh gờ có chắn để tránh thức ăn tuột trôi ra ngoài, đồng thời cũng giúp cho cá lên mặt sàn để ăn.

- Tập cho cá ăn đúng giờ để dễ kiểm tra, phát hiện mọi biến đổi của cá để kịp thời phòng trị bệnh cá. Nên cho cá ăn ngày 2 lần: sáng từ 7-8 giờ, chiều từ 4-5 giờ. Định mức thức ăn: 8-10% trọng lượng cá.

Ưu điểm của loại hình nuôi này là rất an toàn trong mùa lũ, nước lên đến đâu nâng mùng lên đến đó. Khi đặt mùng lưới nuôi trong ao chỉ chiếm một phần diện tích ao, phần còn lại có thể thả loài cá khác để tận dụng thức ăn thừa rơi vãi và sản phẩm thải từ cá nuôi mùng lưới, vừa đảm bảo môi trường nuôi khép kín và hạn chế được dịch bệnh, tăng thu nhập.

NTNN, 22/4/2004