Giới thiệu Kỹ thuật và Sản phẩm

Lươn là loài thủy sản nước ngọt, có thịt thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao, tuy nhiên hiện nay do khai thác quá mức và chưa có ý thức bảo vệ, tái tạo nguồn lợi của người dân nên nguồn lươn từ tự nhiên bị suy giảm nhanh chóng và ngày càng khan hiếm. Để đáp ứng nhu cầu về lươn thương phẩm ngày càng tăng, phong trào nuôi lươn phát triển rất mạnh ở nhiều địa phương trong cả nước với các hình thức khác nhau.

Người nuôi tại nhiều địa phương đã mạnh dạn chuyển đổi và áp dụng những phương thức mới, mang lại hiệu quả và giá trị cao; trong đó có phương pháp nuôi lươn trong bể xi măng hay bể lót bạt nylon. Mô hình nuôi lươn của anh Đoàn Kim Sơn tại Ấp Chánh 1, xã Tân Xuân, huyện Hóc Môn, thành phố Hồ Chí Minh là một trong những mô hình điển hình như thế. Xin giới thiệu tới bà con kinh nghiệm nuôi lươn của gia đình anh Sơn như sau: 

1. Chuẩn bị bể:

Xây bể xi măng, mỗi bể có diện tích từ 4 – 6m2, độ đốc 5-7% về phía cống thoát, tháo và cấp nước thuận tiện, độ sâu của nước khoảng 30cm (có lắp ống tràn). Sau khi xây bể xong phải ngâm nước tấy rửa nhiều lần ít nhất 20 ngày sau mới đưa lươn vào nuôi, làm giá cho lươn trú bằng dây ni lon, hoặc cây trúc, diện tích bằng 2/3 diện tích đáy bể, trên bể có mái che.

2. Chọn giống:

Chọn lươn đều cỡ, khỏe mạnh, không bị bệnh, không bị xây xát, màu sắc tươi sáng, lươn đã được thuần hóa.

3. Chăm sóc và quản lý: 

Lươn thương phẩm của gia đình ông Sơn

- Đối với lươn bột: nuôi với mật 3000con/m2, thức ăn có thể dùng các loại như: trùn chỉ hoặc moina, artemia, cho ăn 4 lần/ngày, trong quá trình cho ăn, theo dõi mức độ sử dụng thức ăn của lươn bột để cho ăn vừa đủ. Sau 30 ngày phải tiến hành san thưa (1/2 số lượng lươn sang bể khác), với thời gian 4-5 tháng nuôi, lươn đạt khối lượng 40-60 con/kg là đạt tiêu giống để nuôi lươn thịt.

- Đối với nuôi lươn thịt: nuôi với mật độ rất cao 300 - 400con/m2, thức ăn là cá tạp xay nhỏ, trộn với 30% cám viên có độ đạm trên 35% (xay nhỏ); nếu có điều kiện nấu chín, cho ăn với liều lượng 2-3% khối lượng lươn/ngày, cho ăn 2 lần/ngày, sau 2 giờ cho ăn phải thay nước (ví dụ cho ăn lúc 17 giờ, thì 19 giờ thay nước; chú ý giữ nước luôn sạch).

Thời gian nuôi tiếp theo là 4 - 6 tháng lươn đạt khối lượng 0,2 - 0,3kg/con (đạt giá trị thương phầm) là có thể bán ra thị trường, tỷ lệ sống trên 7- 80%. Năng suất đạt 70 - 90kg/ m2 bể.

Trong thời gian nuôi cứ 30 ngày phải chọn những con nhỏ để tách nuôi riêng (tách đàn kịp thời) có như vậy lươn thịt mới đều cỡ, tỷ lệ hao hụt thấp, cho hiệu quả kinh tế cao nhất.

Để lươn nhanh lớn ít bệnh bà con cần trộn thêm một số phụ gia sau vào thức ăn cho lươn ăn trong suốt quá trình nuôi: Viramin C, 2 thìa cafe /1kg thức ăn; Men tiêu hóa, 2 thìa cafe /1kg thức ăn; Rovimix 2030, 4 thìa cafe /1kg thức ăn; Bột tạo màu (để lươn có màu sắc đẹp), 1 thìa cafe /1kg thức ăn; Bột sữa heo con, 5 thìa cafe /1kg thức ăn; Bột đạm, 2 thìa cafe /1kg thức ăn.

4. Phòng bệnh:

- Trước khi thả lươn vào bể phải tắm nước muối 3% (thời gian 1 - 15 phút), hoặc Povidin với liều lượng 3ml/m3 nước (hòa trực tiếp vào bể, không cần thay nước), cứ 10 ngày tắm Povidin/lần, Trong quá trình nuôi phải thường xuyên quan sát nếu con nào bị xây xát phải tách riêng để chữa trị, khi phát hiện lươn có dấu hiệu bất thường như lươn ăn ít, một số con bơi tách đàn hoặc ngóc đầu lên cần tìm nguyên nhân để có biện pháp sử lý kịp thời.

- Sau khi thả lươn vào bể được 10 - 15 ngày thì tẩy giun, sán cho lươn, cách làm như sau: sử dụng 1 viên Fugacar (nghiền nhỏ, pha nước) trộn với 2kg thức ăn, cho ăn liên tục trong 3 ngày; 3 ngày sau khi tẩy giun, sán sử dụng 4 thìa cafe men tiêu hóa (Biobaby) trộn với 1 kg thức ăn cho ăn liên tục 3 ngày; 7 ngày tiếp theo tiếp tục tẩy giun, sán lần 2 (thực hiện như lần 1).

5. Cho lươn sinh sản:

Sau khi lươn phát dục, tiến hành chọn con cái và con đực đã thành thục, rồi tiến hành tiêm kích dục tố, dùng HCG hoặc LRHA, não thùy thể cá chép (dùng HCG hoặc não thùy thể cá chép là tốt nhất). Khi lươn đẻ xong, tiến hành rút nước và bắt lươn bố mẹ ra, rồi dâng nước để ấp trứng, sau 5 - 7 ngày trứng nở, chăm sóc lươn bột như đã trình bày ở mục 3. Lươn bố mẹ sinh sản xong đưa vào nuôi lươn thịt, vì vậy sản xuất lươn giống rất hiệu quả, không phải nuôi vỗ lươn bố mẹ.

6. Thu hoạch: 

Khi lươn đạt cỡ thu hoạch, phải chuẩn bị thùng xốp, hoặc sọt tre để chứa lươn, ngừng cho lươn ăn 1-2 ngày trước khi xuất bán. Khi đánh bắt dùng vượt xúc nhẹ nhàng tránh xây xát. Cho 5ml dầu ăn/50kg lươn vào dụng cụ chứa lươn trước khi vận chuyển đi xa (không cần cho nước). 

Với tổng diện tích 1200m2 nhà, sân bãi và bể nuôi lươn, năm 2013 anh Sơn thu được 12 tỷ đồng từ lươn giống, hiện nay anh đang thu mua toàn bộ lươn thịt của bà con nông dân với giá 130-140.000 đồng/kg để xuất khẩu, nhu cầu rất lớn nhưng mỗi ngày anh chỉ mua được 3,5- 4 tấn.

Kim Văn Tiêu - TTKNQG - Khuyến nông VN 07/05/2014