Các nguyên nhân phát sinh bệnh trên lươn:

- Con giống yếu, có sẵn mầm bệnh, bị xây xát trong quá trình vận chuyển.

- Nhiệt độ thay đổi đột ngột.

- Môi trường nước ô nhiễm do mầm bệnh, ký sinh trùng, hoặc dư thừa thức ăn.

- Cho lươn ăn thức ăn ôi thiu.

- Nuôi mật độ dày.

Theo Việt Linh, nên định kỳ thay nước trong bể, quản lý tốt và tránh dư thừa thức ăn là các yếu tố quan trọng nhất mà người nuôi lươn cần chú ý.

Bệnh sốt nóng

- Triệu chứng: Nhiệt độ nước tăng lên, nước nhớt do lương tiết dịch nhờn. Lươn quấn vào nhau, đầu sưng phồng, chết hang loạt.

- Nguyên nhân chính: Do mật độ dày, oxy hòa tan thấp, thức ăn thừa làm môi trường ô nhiễm.

- Phòng và xử lý, điều trị: Giảm mật độ nuôi, san lươn sang bể khác, thay nước, thêm nước mát vào bể, nâng cao mực nước trong bể, thả bèo, che mát, thả cá trê để ăn thức ăn thừa. Phun dung dịch phèn xanh (sulphate đồng) 0,07%, 5ml/m3 nước. Vớt lươn chết khỏi ao, thay nước, thay đất nếu ô nhiễm nặng.

Bệnh tuyến trùng

- Triệu chứng: lươn yếu, nếu ký sinh nhiều sẽ làm hậu môn sưng đỏ, chết từ từ.

- Nguyên nhân chính: Do ký sinh trùng đường ruột gây ra. Tuyến trùng có màu trắng, dài khoảng 1cm, đầu bám vào niêm mạc phá hoại mô, hình thành bào nang gây viêm ruột sưng đỏ.

- Phòng và xử lý, điều trị: Thay nước. Dùng thuốc trị ký sinh trùng chuyên dùng. Vớt lươn chết khỏi ao, thay nước, thay đất nếu ô nhiễm nặng.

Bệnh lở loét

- Triệu chứng: mình lươn xuất hiện nhiều lở loét hình tròn, hoặc bầu dục. Bơi lội khó khăn. Nổi đầu lên khỏi mặt nước. Rụng đuôi.

- Nguyên nhân chính: Do ký sinh trùng, vi trùng.

- Phòng và xử lý, điều trị: Trước khi nuôi sát trùng bể bằng vôi. Khi mắc bệnh phun thuốc diệt khuẩn (streptomycin) và trộn thuốc kháng khuẩn bệnh trị nội ký sinh chuyên dùng vào thức ăn. Bôi thuốc tím vào vết loét trong 5-7 ngày liên tục. Tắm lươn.

Bệnh nấm thuỷ mi

- Triệu chứng: các đám sợi hình bông bám vào mình hay trứng.

- Nguyên nhân chính: do ký sinh trùng.

- Phòng và xử lý, điều trị: Trước khi nuôi sát trùng bể bằng vôi. Hoà Sodium bicarbonate với nước tỉ lệ 0,4 phần ngàn, tưới khắp bể nuôi. Tắm lươn bằng nước muối. Ngâm trứng lươn vào dung dịch xanh Methylen.

Bệnh đỉa bám:

- Triệu chứng: lươn yếu, kém ăn

- Nguyên nhân chính: Do đỉa bám vào phần đầu lươn và hút máu làm vi trùng xâm nhập gây viêm nhiễm.

- Phòng, trị: Dùng dung dịch phèn xanh (sulphate đồng) 100 ppm ngâm rửa 5-10 phút. Dùng các sản phẩm phòng trị ngoại ký sinh trùng.

Việt Linh © biên soạn

 

Một số điểm lưu ý phòng trị bệnh đối với con lươn

Ngày nay, nuôi trồng thuỷ sản nước ngọt đã và đang trở thành một nghề sản xuất mang lại hiệu qủa kinh tế cao, đặc biệt nuôi lươn đang là đối tượng nuôi khá phổ biến trong mùa nước nổi này. Tuy nhiên, ngoài các biện pháp kỹ thuật thì những vấn đề xung quanh môi trường nước để nuôi lươn luôn là mối quan tâm của bà con nông dân. Bởi vì nếu môi trường nước không tốt sẽ là điều kiện thuận lợi nẩy sinh dịch bệnh cho lươn nuôi.

Lươn là loài cá có hiện tượng sinh sản lưỡng tính, chúng sinh sản và phát triển mạnh trong môi trường thiên nhiên. Do đặc tính ăn tạp, dễ nuôi nên mùa nước nổi là mùa mà nhiều bà con nông dân chọn con lươn là đối tượng nuôi hiện nay. Năm 2004 toàn tỉnh có 290 hộ nuôi lươn với diện tích 4300m 2, năm nay diện tích nuôi lươn tăng trên 10.000m 2. Chỉ tính riêng ở xã Vĩnh Hanh huyện Châu Thành năm 2004 có 46 hộ nuôi lươn, năm nay số hộ nuôi lươn tăng gấp 5 lần, do nuôi lươn đạt hiệu quả kinh tế lại phù hợp với hộ nghèo. Hội nông dân xã Vĩnh Hanh đã giới thiệu 92 hộ vay 477 triệu đồng để nuôi lươn và 60 hộ khác đang hoàn chỉnh thủ tục vay 360 triệu đồng thực hiện mô hình nuôi lươn mùa nước nổi. Nghề nuôi lươn đang phát triển mạnh mà nguồn giống đánh bắt từ thiên nhiên không đủ cung ứng, trong khi đó nhiều hộ lại thả giống với mật độ dày, trung bình từ 30 đến 35 con/ m2 trở lên, nên đã nẩy sinh nhiều dịch bệnh làm lươn chết, tỷ lệ hao hụt cao và tất nhiên là hiệu quả không cao. Đây là mối quân tâm chung của nhiều người dân nuôi lươn hiện nay.

Mới đây Cty Liên doanh Bio Pharmachemie đã cử cán bộ kỹ thuật đến vùng nuôi lươn của tỉnh AG để tư vấn về kỹ thuật giúp bà con áp dụng mô hình nuôi lươn thành công. Gặp gỡ trao đổi với bà con nông dân, cán bộ kỹ thuật đã giải đáp những vấn đề thắc mắc của bà con xung quanh về cách phòng và trị bệnh đối với mô hình nuôi lươn hiện nay. Anh Nguyễn Văn Được, ngụ ở ấp Vĩnh Phúc xã Vĩnh Hanh cho biết năm nay gia đình anh nuôi đến 8 bồn và thả trên 300 ký lươn giống, không biết nguyên nhân nào khi thả cùng 1 loại giống mà có bồn lươn bị hao nhiều, nhưng có bồn thì không ?

Anh Huỳnh Văn Nguyên, cũng ngụ ở ấp Vĩnh Phúc thì thả mật độ dày hơn với 7 bồn anh cũng thả đến trên 300 ký lươn giống. Tháng đầu tiên lươn phát triển tốt, nhưng bước sang tháng thứ 2 thì lươn bắt đầu chết dần nên tỷ lệ hao khá nhiều, mặc dù anh đã áp dụng nhiều cách hướng dẫn của những người nuôi lươn có kinh nghiệm để khắc phục nhưng xem ra kết quả chưa thành công.

Những nguyên nhân phát sinh bệnh trên lươn đó là do nguồn giống ban đầu không tốt, do trong quá trình vận chuyển bị xây xát, hoặc do nhiệt độ thay đổi đột ngột và môi trường nước ô nhiễm khi quá trình chăm sóc không tốt, nên nguồn nước nhiễm bẩn, các mầm bệnh và ký sinh trùng tồn tại gây bệnh cho lươn. Các bệnh thường gặp ở lươn đó là bệnh sốt nóng, bệnh lở loét, nội ký sinh và bệnh nấm thuỷ mi. Theo kỹ sư Đăng Hồng Đức, Trưởng bộ phận thuỷ sản Cty Liên doanh Bio thì đối với bệnh sốt nóng bà con nông dân cần giảm mật độ nuôi lươn, trong bồn cần thả ít bèo và nâng mực nước trong bồn lên nhằm hạ nhiệt độ nước, sau đó dùng Anti Shock liều 1 ký/ 1000m3 tạo đều trong bồn nuôi lươn. Đối với bệnh lở loét, bà con có thể tắm lươn bằng Bio Green Cut liều 1 ppm( tức 1 lít/1000m3 nước ), sau đó trộn Bio Sultrim liều 5g/kg thức ăn và cho lươn ăn trong 5 ngày liền. Đối với bệnh nội ký sinh cần phòng bệnh bằng Bio Green Cut liều 1 ppm ( tức 1 lít/ 1000m3 nước ) diệt mầm bệnh, ấu trùng các ký sinh trùng trước khi thay nước mới vào. Nếu lươn có bệnh trên thì có thể dùng Bio Benzol theo hướng dẫn trên bao bì sẽ đạt kết quả cao. Nếu lươn bị bệnh nấm thuỷ mi, bà con tắm lươn bằng Bio Green Cut liều 1 ppm ( tức 1 lít/1000m3 nước ), sau đó trộn Bio Oxocol liều 5g/kg thức ăn và cho ăn liên tục từ 3 đến 5 ngày sẽ trị được bệnh nấm thuỷ mi trên lươn.

Tuy lươn là đối tượng dễ nuôi, nhưng hầu hết giống đều đánh bắt từ thiên nhiên chưa được thuần hoá, do vậy khi nuôi lươn bà con nông dân cần áp dụng các giải pháp phòng bệnh ngay từ khi thả giống, đồng thời áp dụng các biện pháp kỹ thuật nuôi lươn theo các yêu cầu như chọn giống khoẻ mạnh bằng cách tắm muối trước khi thả giống, luôn giữ môi trường nước sạch, định kỳ diệt khuẩn để loại bỏ mầm bệnh đồng thời chú ý đế chế độ thức ăn hợp lý, hy vọng đây sẽ là một trong số cách giúp bà con nông dân nuôi lươn thành công .

Trung Liêm - WAG, 21/10/2005

 

Kinh nghiệm nuôi lươn trong bồn nylon: Phòng trị bệnh cho lươn

Các chứng bệnh ở lươn thường gặp là bệnh sốt nóng, lở loét, bệnh nấm thủy mi, bệnh tuyến trùng, bệnh đĩa...

+ Bệnh lở loét ở lươn: Trước khi nuôi cần phải sát trùng bể bằng vôi hoặc phun thuốc Streptomycin. Cứ 50 kg lươn dùng 5 g Oxytetra trộn vào thức ăn cho lươn ăn, có thể trộn kèm với vitamin C, thời gian điều trị 5 - 7 ngày. Trực tiếp bôi permanganat kali (thuốc tím) vào vết loét.

+ Bệnh tuyến trùng, có thể phòng trị bằng các sản phẩm diệt nội ký sinh trùng như Vemedim, Bayer, Annova… trộn vào thức ăn, cho lươn ăn liền trong 4 - 5 ngày.

+ Bệnh sốt nóng, giảm mật độ nuôi bằng việc san thưa, thay nước, đảm bảo tốt chất lượng nước. Khi phát hiện bệnh có thể dùng các sản phẩm có nguồn gốc iod hoặc có tính sát trùng để ngâm tắm.

+ Bệnh đỉa: do đỉa bám vào phần đầu lươn gây ra để phá hoại mô bì hút máu lươn khiến cho vi trùng xâm nhập, gây viêm nhiễm, lươn yếu, chậm chạp, kém ăn, ảnh hưởng đến sinh trưởng của lươn. Dùng các loại sản phẩm trị ngoại ký sinh để điều trị, nên theo lời khuyến cáo của nhà sản xuất hoặc cán bộ chuyên môn.

KHPT, 4/5/2007