Một chủ đề được mong đợi nhiều ở Hội nghị Nuôi trồng thủy sản Hoa Kỳ năm 2018 là các bệnh ở tôm. Nhiều bệnh ở động vật thủy sản do virus, vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng và các mầm bệnh chưa được chẩn đoán và đang phát triển khác đã ảnh hưởng và sẽ tiếp tục có tác động đáng kể khi ngành thủy sản mở rộng để đáp ứng các thách thức của việc tăng sản lượng.

Ảnh minh họa

Nhiều yếu tố góp phần gây ra dịch bệnh thủy sinh, bao gồm tăng cường sản xuất; việc tăng cường, giới thiệu các loài không được kiểm soát và thương mại toàn cầu đối với động vật sống và sản phẩm động vật sống; áp dụng không đúng các biện pháp an toàn sinh học có hiệu quả; và những yếu tố khác.

Việc tiếp tục tăng sản lượng nuôi trồng bền vững đòi hỏi nhiều sự quan tâm hơn đến việc quản lý sức khoẻ và dịch bệnh thủy sản. Dưới đây là tóm lược các bài phát biểu về các bệnh tôm khác nhau được trình bày tại hội nghị Nuôi trồng Thủy sản Hoa Kỳ năm 2018 gần đây nhất tại Las Vegas, Nev., Hoa Kỳ.

Tăng tỷ lệ sống của tôm đối với bệnh chết sớm (EMS)

Maarten Jay van Schoonhoven và Raquel Tatiane Pereira (Olmix, Hà Lan) đã thảo luận về công việc chuyên môn của họ nghiên cứu về các chất chiết xuất từ ​​tảo và đất sét montmorillonit. Họ đã phát triển một công nghệ độc đáo nơi một tảo đất sét này được kết hợp với đồng để tăng cường hoạt động tĩnh điện của đất sét và tính chất kháng khuẩn của đồng. “Sự phức tạp duy nhất này tạo ra một hành động hiệp đồng chống lại vi khuẩn gây bệnh và góp phần cải thiện sức khoẻ ruột của động vật”.

Công nghệ này đã được thử nghiệm tại hai trường đại học dưới sự thách thức của bệnh với hai mầm bệnh phổ biến trong nuôi tôm thẻ chân trắng. Thử nghiệm đầu tiên được tiến hành tại Đại học Kasetsart, Thái Lan và sau một cuộc thử thách với vi khuẩn gây bệnh Vibrio harveyi, tỷ lệ sống của các nhóm tôm khác nhau phụ thuộc vào liều lượng, với tôm được ăn 0,4% thức ăn MFeed có tỷ lệ sống cao nhất, tiếp theo là nhóm tôm được ăn 0,2% thức ăn MFeed.

Tại một cuộc thử nghiệm tiếp theo được thực hiện tại trường Đại học Cần Thơ ở Việt Nam, tôm giống PL25 đã phải trải qua một thử nghiệm tiếp xúc với vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus gây ra bệnh EMS. Kết quả cho thấy tỷ lệ sống của các nhóm khác nhau phụ thuộc liều lượng, với tôm được ăn 0,4% thức ăn MFeed có tỷ lệ sống gần 90%, tiếp theo là nhóm nhận được 0,2% thức ăn MFeed trong chế độ ăn. “Những kết quả khoa học này hỗ trợ khả năng của MFeed như một chiến lược hiệu quả và bền vững trong quản lý EMS trong tôm thẻ chân trắng”.

Phát hiện và định lượng NHPB

Fernando Aranguren và Dhar thảo luận các phương pháp mới để phát hiện và định lượng vi khuẩn Hepatobacter penaei (NHPB) bằng PCR (kỹ thuật phổ biến trong sinh học phân tử nhằm khuyếch đại (tạo ra nhiều bản sao) một đoạn DNA mà không cần sử dụng các sinh vật sống như E. coli hay nấm men) và qPCR. Necrotizing hepatopancreatitis (NHP) là một bệnh do vi khuẩn Gram âm gần đây được phân loại là Hepatobacter penaei (NHPB), ảnh hưởng đến tôm nuôi penaeid ở một số quốc gia ở bán cầu Tây bao gồm Hoa Kỳ và hầu hết các quốc gia nuôi tôm ở Trung và Nam Mỹ.

NHP là một bệnh mãn tính gây ra tỷ lệ tử vong 95% trong quần thể tôm trong ao nuôi và ao nuôi tôm bố mẹ, và sự xuất hiện của nó liên quan đến các điều kiện môi trường cụ thể như nhiệt độ cao và độ mặn cao. Việc chẩn đoán và xác nhận NHP được thực hiện bởi mô học, lai giống tại chỗ, PCR và immunohistochemistry (phương pháp xác định vị trí (khu vực) của 1 antigen xác định trong các mô Formalin-Fixed và Parafffin-Embedded (FFPE) dựa trên tương tác kháng thể).

Tổ chức Thú y thế giới đề xuất các phương pháp để phát hiện NHPB bằng PCR và qPCR dựa trên sự khuếch đại của gien 16S rRNA. Gien bảo toàn cao này là thành phần của tiểu đơn vị nhỏ 30S của một sinh vật chưa có nhân điển hình ribosome có vai trò quan trọng trong quá trình tổng hợp protein. Tuy nhiên, do thiếu sự đặc hiệu của bản sao chuỗi di truyền DNA amplion dựa trên rRNA 16S cho NHPB, các giao thức mới đã được phát triển để phát hiện và định lượng bằng cách sử dụng PCR và qPCR, với một số gien mục tiêu.

Các tác giả đã sử dụng các mẫu thử nghiệm dương tính NHP-B tại UAZ-APL sử dụng phương pháp PCR thông thường để xác nhận phương pháp PCR mới này. Các mẫu xét nghiệm cho NHPB từ Ecuador, Brazil, Colombia, Mexico, Texas, Belize và Panama thu thập trong năm 2011 đến năm 2016 đã được sử dụng để xác nhận các xét nghiệm mới này.

Trong số các mẫu khác nhau được thử nghiệm, những gien dựa trên các gien FlgE và FlbB mang lại khuếch đại cụ thể với độ nhạy cao. Các mẫu được thiết kế mới đã không cung cấp bất kỳ khuếch đại không đặc hiệu nào như đã thu được dựa trên gen rSR 16S. Theo các tác giả, “chúng tôi đã mô tả các phương pháp PCR và qPCR nhạy cảm cao và cụ thể để phát hiện và định lượng NHPB trong các mẫu tôm và mẫu phân”.

Quản lý rủi ro và an toàn sinh học ở các trại sản xuất tôm giống

Craig L. Browdy (Trung tâm Nghiên cứu Nuôi trồng Thuỷ sản Zeigler, Cơ quan Hải dương học thuộc Đại học Florida Atlantic) đã trình bày một cuộc thảo luận toàn diện về quản lý rủi ro và an toàn sinh học ở các trại sản xuất tôm giống

Có nhiều nguy cơ về sức khoẻ đối với ngành nuôi trồng thủy sản do các tác nhân gây bệnh tôm ngày càng phổ biến ở các trại sản xuất tôm giống trên toàn thế giới. “Sức khoẻ và chất lượng tôm giống PL là rất quan trọng đối với lợi nhuận của trại sản xuất giống, và nhiều trại sản xuất giống đang kiểm tra nghiêm ngặt các bệnh và thắt chặt các quy trình an toàn sinh học để đảm bảo sức khoẻ của tôm giống”.

Việc tái phân bố lại an toàn sinh học của trại sản xuất giống đòi hỏi phải đánh giá và quản lý rủi ro liên tục dựa trên thông tin cập nhật nhất về các mầm bệnh và các chiến lược kiểm soát. Các phương pháp phân tích rủi ro và kiểm soát điểm tới hạn (HACCP). Sử dụng phương pháp HACCP, cơ chế truyền và khuếch đại có thể được xác định và kiểm soát để loại trừ các mầm bệnh và ngăn chặn sự tích tụ các mầm bệnh do vi khuẩn không thể loại bỏ được cả ở trại sản xuất giống và trại nuôi. Việc xử lý nguồn nước vào ao và quản lý hệ thống cấp nước và nước thải có thể giảm thiểu sự xâm nhập và tích tụ của vi khuẩn và bào tử trong trại sản xuất giống.

Tôm bố mẹ có thể là một véc-tơ chính lan truyền bệnh, đòi hỏi phải kiểm dịch bệnh và xét nghiệm bệnh nghiêm ngặt trước khi đưa vào các hệ thống sản xuất tôm trưởng thành. Thức ăn cho tôm trưởng thành tươi và sống cũng đã được chứng minh là các véc-tơ quan trọng để đưa mầm bệnh vào các trại sản xuất giống.

“Nhiều trại sản xuất giống nhận thấy rằng việc sử dụng probiotic và thay thế một phần thức ăn sống và thức ăn tươi có chất lượng cao với các chất bổ sung thức ăn tươi sạch bệnh có thể làm giảm đáng kể việc lây lan mầm gây bệnh trong hệ thống ương nuôi và ương ấu trùng. Tương lai của ngành nuôi tôm sẽ đòi hỏi sự tiến bộ khoa học liên tục trong bệnh lý học, di truyền học, dinh dưỡng sáng tạo và quản lý trại giống”.

HNN (Theo GAA) - Tổng cục thủy sản, 21/3/2018

Nhấn vào đây để xem thông tin về bệnh tôm