Trồng trọt

Muốn vườn cây ăn trái đạt năng suất, chất lượng, nhà vườn cần phối hợp nhiều biện pháp canh tác như quản lý dinh dưỡng, quản lý nước, bảo vệ thực vật, tỉa cành tạo tán, trong đó biện pháp quản lý dinh dưỡng là quan trọng nhất.

Cây ăn trái có 3 thời kỳ cần bón phân:

- Thời kỳ sau thu hoạch: việc bón phân vào thời kỳ này rất quan trọng vì nếu không thì cây không đủ dinh dưỡng để hồi phục. Năng suất trái cây phụ thuộc vào hiệu quả quang hợp, nên cần phải nhanh chóng cho cây ra nhiều đọt non, nhiều lá. Nếu vườn cây bình thường thì sử dụng tỷ lệ NPK 1:1:1, nếu vườn sinh trưởng kém, vườn vừa cho năng suất cao thì có thể sử dụng tỷ lệ NPK: 2:1:1 hoặc 3:1:1. Lượng phân bón ở giai đoạn này thường căn cứ vào đặc điểm của cây và năng suất trái vừa thu hoạch, nếu năng suất càng cao thì lượng bón phải càng nhiều.

- Thời kỳ chuẩn bị ra hoa:lúc này cây dinh dưỡng để lá và đọt vừa ra thành thục, tạo mầm hoa nên cần giảm tỷ lệ N mà tăng P hoặc K.

- Thời kỳ phát triển trái: thời kỳ này dài hay ngắn tùy cây, nhưng có thể chia làm 3 giai đoạn nhỏ:

+ Giai đoạn sau đậu trái: thường trong khoảng 1 tháng đầu sau đậu trái, lúc này trái lớn rất chậm nên không cần nhiều dinh dưỡng, tuy nhiên cũng không thể thiếu vì nếu thiếu sẽ dễ gây rụng trái. Nếu có điều kiện nên sử dụng phân bón lá kết hợp với phân bón gốc có tỷ lệ NPK: 1:1:1.

+ Giai đoạn trái phát triển nhanh: lúc này trái cây sẽ lớn rất nhanh nên cần nhiều dinh dưỡng. Với những cây có trái ra tận đầu cùng của cành như nhãn, chôm chôm, xoài thì nên sử dụng tỷ lệ NPK: 1:1:1. Với những cây có trái nơi nách lá, cành, thân như cây có múi (bưởi, cam, quýt), mít, sầu riêng, dâu… thì cần hạn chế cây sinh đọt và lá mới nên cần tăng tỷ lệ K lên NPK: 2:2:3. Với những cây có giai đoạn sinh trưởng này ngắn (như nhãn) thì có thể chỉ bón 1 lần, nhưng những cây có thời gian giai đoạn này dài như cây có múi thì cần chia làm 2 - 3 lần bón.

+ Giai đoạn trái trưởng thành, chín: lúc này trái cây đã lớn hết cỡ và bước vào giai đoạn thành thục, chín, cây cần bón đủ K thì mới có mẫu mã trái đẹp, chất lượng. Tỷ lệ NPK lúc này thường là 1:1:2.

Những điều cần lưu ý khi kích thích cây ra hoa vụ nghịch:

- Nếu để cây ra hoa tự nhiên thì hoa ra không tập trung, năng suất thấp nên cây duy trì được sức khỏe bình thường, còn nếu cho ra hoa sớm thì hoa sẽ ra đồng loạt, đậu nhiều nên dễ gây hiện tượng suy kiệt do phải mang trái nhiều quá sức của cây. Bởi vậy câu hỏi đầu tiên nhà vườn phải trả lời là dự định bắt cây cho bao nhiêu trái để trên cơ sở đó mà xác định chính xác liều lượng kích thích, tránh hiện tượng hoa ra quá nhiều làm cho cây yếu đi. Việc xác định đó cũng sẽ đảm bảo cho việc bón phục hồi sau thu hoạch được đầy đủ.

- Sau khi đậu trái thì công việc tiếp theo là phải tỉa trái, tỉa sao cho số lượng trái để lại vừa với sức nuôi dưỡng của cây, nên tỉa trái làm 2 lần chỉ sao cho có năng suất và chất lượng cao nhất.

- Nhiều nhà vườn cho rằng trái cây ra nghịch vụ thường bị sượng có nguyên nhân từ phân bón. Trái cây bị sượng là do quá trình vận chuyển các chất dinh dưỡng về nuôi trái không đồng đều mà lý do là bởi cây bị ra đọt, lá mới. Để tránh hiện tượng này cần thiết phải không được bón dư thừa phân đạm và quản lý nước hợp lý, không để ướt (mưa phải dùng bạt che gốc) và cũng không bị khô quá. Tỷ lệ NPK cũng phụ thuộc vào loại cây, ví dụ như với nhãn, xoài có thể dùng tỷ lệ 1:1:1 nhưng với sầu riêng nên sử dụng tỷ lệ NPK: 2:2:3 và bổ sung thêm KNO3 phun lá.

Tuân thủ quy trình kỹ thuật 

Để phòng ngừa các bệnh này, cần phải chuẩn bị ao nuôi đúng quy trình kỹ thuật ngay từ đầu, không thả nuôi mật độ quá cao, không sử dụng thức ăn bị mốc. Trong quá trình nuôi cần quản lý chặt chẽ các yếu tố môi trường, định kỳ sử dụng chế phẩm sinh học làm sạch môi trường. Thay nước định kỳ và sử dụng hóa chất diệt khuẩn, nhất là trong những thời điểm nắng nóng hay mưa kéo dài. Tăng cường sức đề kháng cho tôm bằng quản lý môi trường tốt và bổ sung vitamin C, A, E và beta-glucan. Ngoài ra, việc sử dụng thức ăn kém chất lượng, bảo quản không tốt hay tôm thiếu thức ăn làm cho tôm không hấp thu đủ chất dinh dưỡng để tạo cơ thịt lấp đầy vỏ, hay môi trường nước ao xấu làm phát sinh các khí độc... cũng là nguyên nhân dẫn đến tình trạng tôm giảm ăn, bỏ ăn hoặc làm cho tôm nuôi bị ốp dẫn đến tôm chậm lớn, sản lượng tôm giảm. Để hạn chế tình trạng này cần phải chọn loại thức ăn tốt, bảo quản đúng kỹ thuật, tính toán lại lượng thức ăn cho phù hợp và bổ sung premix vào thức ăn. Đồng thời cần kiểm tra lại các yếu tố thủy lý hóa môi trường ao nuôi và có biện pháp điều chỉnh các thông số môi trường về mức phù hợp để tôm sinh trưởng và phát triển tốt.

PGS.TS. Trần Văn Hậu - TS. Nguyễn Văn Hòa - Khoa học phổ thông, 04/05/2015