Trồng trọt

CÁC NGUYÊN NHÂN GÂY RỤNG TRÁI

Rụng sinh lý

Đối với cây ăn trái, thông thường sẽ diễn ra hiện tượng rụng trái non sau khi đậu trái, đây là hiện tượng sinh lý bình thường của cây. Số lượng trái non sau khi hình thành sẽ giảm đi qua nhiều đợt trong khoảng 4 - 5 tuần đầu, số lượng và tỷ lệ rụng tùy thuộc vào tình trạng của cây khi đó.

Do cây không thể nuôi dưỡng các trái nên việc giảm bớt số lượng là vấn đề tất yếu để cây có thể tập trung nuôi dưỡng một số lượng trái nhất định. Lúc này, cây sẽ tự tiết ra một số chất điều hòa sinh trưởng để tạo tầng rời ở cuống trái và trái sẽ rơi ra khỏi cây.

Cây ăn trái thường có hiện tượng “vụ trúng, vụ thất” là nếu vụ trước trúng mùa, trái to, chất lượng, năng suất cao thì mùa tới chất lượng và năng suất đều giảm. Nguyên nhân là do không phải như cây trồng ngắn ngày như lúa, cây ăn trái lâu năm cần tập trung dưỡng chất để nuôi trái và nếu không kịp hồi phục thì năng suất thấp là điều hiển nhiên.

Năng suất cao hằng năm là mong muốn của tất cả nông dân, nhưng do vấn đề sinh lý, điều đó gần như khó có thể thực hiện. Do đó, điều quan trọng không phải là cây có năng suất cao đột ngột ở một vụ mà phải ổn định qua các năm.

Rụng không do sinh lý

Có 3 nguyên nhân chính dẫn đến rụng trái non không do sinh lý là thời tiết, sâu bệnh hại và dinh dưỡng. Hiện nay là mùa mưa, có thể nói phần nào người nông dân được lợi do ít phải cung cấp nước cho cây, nhưng đây cũng có thể là nguyên nhân chính dẫn đến rụng trái.

Một số người trồng cây thường ít chủ động tưới tiêu mà chờ nước từ mưa cung cấp cho cây, điều này có thể làm cây bị sốc do điều kiện thay đổi đột ngột. Những cây không có nước tưới hằng tuần bỗng nhiên tiếp nhận lượng nước lớn làm sinh lý cây thay đổi đột ngột, dẫn đến rụng trái non - phần dễ bị tác động nhất của cây.

Ngoài ra, cây ăn trái lâu năm thường có bộ rễ phát triển, cắm sâu và trong đất, và khi gặp mưa nhiều, tầng đất bên dưới luôn trong tình trạng ngập nước, hoạt động của bộ rễ sẽ bị ảnh hưởng do không có không khí. Do đó người trồng cần khai thông mương líp và tích nước tưới chủ động đều đặn kể cả trong mùa mưa.

Một nguyên nhân khác gây rụng trái non là do dinh dưỡng không phù hợp. Ở giai đoạn này, thừa, thiếu hay mất cân bằng dinh dưỡng đều dẫn đến tác hại do làm thay đổi sinh lý của cây. Đối với những cây cho trái trên thân như sầu riêng, cây có múi, mận,… việc cung cấp thừa đạm dẫn đến phát triển ngọn và cạnh tranh trực tiếp dinh dưỡng với trái, làm chất lượng trái giảm sút.

HẠN CHẾ RỤNG TRÁI NON

Mỗi cây nên giữ lại bao nhiêu trái thì hiệu quả kinh tế mang lại sẽ cao nhất? Đây không những là bài toán kỹ thuật mà còn là kinh tế, bởi vậy đòi hỏi nhà vườn cần có kiến thức và kinh nghiệm.

Để giúp cây giữ lại số lượng trái vừa phải thì ngoài dựa vào quá trình rụng trái sinh lý của cây, người nông dân cần chủ động tỉa bớt trái non, chỉ giữ lại số lượng nhất định trên mỗi cành cũng như trên cả cây.

Khi đã cố định được lượng trái trên cây thì cần giữ được chúng cho đến tận ngày thu hoạch mà sử dụng phân bón đầy đủ, cân đối trung vi lượng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, nên chọn các loại phân có hàm lượng NPK đồng đều.

Một vấn đề cần lưu ý là để trái có chất lượng thì ngoài đạm, lân, kali thì cây trồng cần có các trung và vi lượng, đặc biệt là canxi, mangan, bo. Do đó cần bổ sung thêm các trung vi lượng hoặc sử dụng loại phân TE.

Nhiều người nông dân vì để tiết kiệm công tưới nước nên thường bón phân trước khi trời mưa, qua đó tận dụng nước mưa hòa tan phân. Tuy nhiên việc làm này thường không đem lại lợi ích như mong muốn.

Do lượng nước mưa không khống chế được nên khi mưa lớn, phân sau khi bị hòa tan lại theo các mương líp chảy xuống ao hồ kết hợp với trời nắng sau khi mưa làm bốc hơi nước đem theo phân khi chưa ngấm hết vào đất, lượng phân thất thoát là rất lớn.

Để hạn chế hiện tượng thất thoát, nông dân nên chủ động bón phân khi trời không mưa và tưới nước đều sau khi bón. Lượng phân bón cũng nên chia nhỏ ra làm nhiều lần, vừa tránh làm cây bị sốc khi dinh dưỡng hấp thụ vào tăng cao vừa hữu hiệu trong việc tránh thất thoát.

Trong giai đoạn tăng trưởng tích cực, kích thước của trái sẽ tăng nhanh, từ trái nhỏ đến lúc đứng trái, cần sử dụng phân có hàm lượng NPK cân bằng như Đầu Trâu TE 215 (20-20-15+TE mới) hoặc Đầu Trâu 16-16-16+TE. Trong đó Đầu Trâu TE 215 là loại phân bón tiết kiệm mới có bổ sung cả 2 hoạt chất agrotain và avail nhằm làm hạn chế thất thoát đạm và lân.

Sau khi trái ngừng tăng trưởng kích thước đến lúc thu hoạch là giai đoạn phát triển chất lượng của trái. Thời gian này cây trồng cần ít lân hơn so với trước, đạm và kali đồng đều.

Nông dân có thể phối trộn theo tỷ lệ 6 kg Đầu Trâu TE 215 + 2 kg urê + 2 kg kali, công thức cuối khoảng 21-12-21, để sử dụng vào thời kỳ này. Ngoài sử dụng phân làm nền như nêu trên, tùy tình trạng thực tế cây trồng có thể bổ sung thêm đạm, lân, kali phù hợp để đạt được hiệu quả tốt nhất.

Diễn giả: PGS.TS Trần Văn Hậu, Trường ĐH Cần Thơ, ThS Bùi Thanh Liêm, Phòng NN-PTNT Chợ Lách, Bến Tre; KS Ngô Ngọc Mỹ, Cty CP Phân bón Bình Điền

Xuân Nam  - Nông nghiệp VN, 20/09/2013