Trồng trọt

2 vấn đề lưu ý khi cho chôm chôm ra trái vụ nghịch

Một số nhà vườn chuyên trồng chôm chôm ở huyện Chợ Lách (Bến Tre) và Long Hồ (Vĩnh Long) những năm gần đây dùng nilon để đậy gốc chôm chôm kết hợp với siết nước ở mương vườn trong mùa mưa để cây cho trái mùa nghịch đã bị thất bại không chỉ một mùa. Tuy vậy, không phải ai cũng biết lý do dù sách vở, tài liệu có đủ.

Theo các nhà vườn, chôm chôm là cây “chịu đau”, tức là thích được tỉa cành mạnh tay sau khi thu hoạch trái và sẽ cho bông vụ kế tiếp sau khi ra đọt trả lại tàn lần thứ ba.

Từ những năm cuối thập niên 80 của thế kỷ trước, biết được đặc tính này của cây chôm chôm, sau khi chăm sóc cho cây lấy lại sức và cho cơi đọt thứ 3 xong, một số nhà vườn có kinh nghiệm đã đậy bộng không cho nước vào vườn khiến cây bị khô hạn tạm thời một thời gian (tùy vườn cây còn tơ hay cây đã lớn mà thời gian này dài hay ngắn), tạo điều kiện thuận lợi để cây ra bông sớm.

Khi cây ra bông và đậu trái đều toàn vườn họ mới cho nước vào vườn bắt đầu thực hiện việc chăm sóc trái non. Thời gian đó, việc siết nước vườn cây như thế là “bí quyết” cạnh tranh của các nhà vườn chôm chôm.

Những ai biết làm như thế (kiệt nước vườn đúng lúc), vườn chôm chôm sẽ cho trái sớm khoảng 1 tháng so với vườn để cây ra trái tự nhiên và tức nhiên sẽ bán được giá cao, đặc biệt là né được vụ chôm chôm miệt Long Khánh ùa về vốn có giá cực rẻ dù phải vượt hàng trăm cây số về đây.

Ông Bảy Trứ là một nhà vườn có diện tích trồng chôm chôm lớn ở xã Bình Hòa Phước (Long Hồ) hóm hỉnh kể về sự gian nan của mình khi đi học lóm kinh nghiệm này lúc đó: “Tao đến hỏi, nó (ông ám chỉ nhà vườn có kinh nghiệm làm chôm chôm cho trái sớm mà ông đến học) thà làm vịt xiêm đãi tao nhậu chớ đâu thèm nói. Nó cứ luôn miệng “trời cho”, ờ thì trời cho, đợi lúc chủ nhà say mèm, tao giả bộ đi ra sau vườn đái thì thấy nước khô ran dưới mương. Mắt nhà nghề tao biết liền hà!”

Sau khoảng chục năm kể từ bí quyết trên bị “lộ”, việc cây chôm chôm cho trái sớm bớt đi ý nghĩa, vì không những vùng chôm chôm bên sông Tiền cho trái sớm mà cả chôm chôm vùng Trà Ôn (Vĩnh Long), Cầu Kè (Trà Vinh) bên sông Hậu cũng đâu chịu thua.

Trong những năm này, các vùng trồng chôm chôm trong tỉnh, sau khi siết nước và thấy cây chôm chôm bắt đầu kết bông (cuối mùa khô đầu mùa mưa), ai cũng muốn nín thở khi thấy trời chuyển mưa, còn bị mưa lớn liên tiếp 2- 3 đám thì kể như công siết nước trở thành công dã tràng.

Cây càng sung sẽ ra đọt càng dữ, mà khi cây đã ra đọt thì bông đã có rụng hết, vụ trái sớm trở thành vụ trái muộn, may lắm là vụ bình thường…

Không chịu thua thiên nhiên, nắm chắc các đặc tính của cây chôm chôm và quá trình làm cây cho trái sớm nói trên, anh Đồng, một nhà vườn trẻ tuổi ở Bình Hòa Phước với sự giúp đỡ của một số nhà chuyên môn ở Trường Đại học Cần Thơ đã thử “cãi trời”.

Khi cây chôm chôm hội đủ điều kiện cho bông, dù đang trong mùa mưa, anh dùng nilon đậy cả liếp vườn kết hợp với việc bơm tát nước dưới mương tích cực làm cho vườn cây khô hạn cục bộ. Sau đó khoảng hơn 1 tháng (tùy tình trạng kết nụ bông của vườn cây), thực hiện việc cho nước vào vườn “sốc nước” cho cây. Cả vườn đồng loạt ra bông thì lại siết nước cho cây đậu trái.

Kỹ thuật này sau đó được các nhà vườn và các nhà khoa học hoàn thiện thêm, nhưng cũng có thể nói sự thành công của anh Đồng là một trong những điểm sáng khởi đầu của phong trào cho cây trồng ra trái theo ý muốn.

Hiện nay, kỹ thuật đậy chôm chôm để cho trái mùa nghịch được phổ biến khá đầy đủ trên các phương tiện truyền thông và ở các tài liệu khuyến nông. Tuy nhiên, vẫn có một số nhà vườn bước đầu áp dụng bị thất bại do chưa nắm thật kỹ 2 vấn đề chủ quan có tính quyết định sau (tức nhiên loại bỏ yếu tố thiên tai hay cây chưa hội đủ điều kiện cho trái):

Một là: “Sốc nước” cho ra sốc nước, trong thời gian làm khô hạn tạm thời vườn cây, việc kiệt nước trong mương vườn phải đảm bảo. Khi đến thời điểm cho nước vào vườn, tạo nên một cú “sốc” sinh lý cho cây để cây chuyển mình cho bông.

Nhà vườn phải chú ý cho nước ngập vườn, nếu không đủ nước phải bơm thêm vào vì nếu thiếu nước thì phản ứng sinh lý của cây, xảy ra không tốt cây, không cho nụ bông đều trong vườn.

Hai là: “Thương” cây cho đúng, các nhà vườn thường thất bại chủ yếu là do khâu này. Khi kiệt nước lại để cây làm bông và đậu trái, chủ vườn thấy cây bị khô héo cảm thấy đau lòng nên tốc nilon tưới nước sớm khi cây chưa đậu trái đầy đủ.

Nhà vườn nên nhớ khi cây bị khô hạn có nước vào thì những cành có mầm bông sẽ nhú bông, nhưng những cành chưa kịp có mầm bông sẽ cho ra đọt mà đọt phát triển càng mạnh thì càng làm hoa rụng đi.

HỒNG VÂN (TP Vĩnh Long) - Báo Vĩnh Long, 17/09/2013

Xử lý cây chôm chôm ra hoa nghịch vụ

Nhiều năm trở lại đây, tình hình thu hoạch chôm chôm mùa thuận thường xuyên hay bị điệp khúc "được mùa, rớt giá" vì trùng dịp vào mùa với chôm chôm vùng Long Khánh (tỉnh Đồng Nai) và trái vải Bắc Giang, cho nên một số nhà vườn xã Tân Phong đã mạnh dạn chuyển đổi cách làm để tăng thu nhập kinh tế cho gia đình, đó là mô hình xử lý chôm chôm ra hoa nghịch vụ.

Hiện nay, thời tiết nắng nóng là điều kiện thuận lợi cho nhà vườn xã Tân Phong thực hiện mô hình này. Hàng năm, vào khoảng tháng 6, tháng 7 âm lịch, sau khi quan sát khắp khu vườn thấy khoảng 90% số cây đã ra đọt từ 2-3 lần, khi lá ngã sang màu lụa là bắt đầu dùng ni lon làm màng phủ. Trước khi phủ, phải vét mương vườn cho sâu hơn bình thường , để tránh nước ứ lại ngập rễ là không tốt, phải đảm bảo mương khô cách mặt liếp từ 1 - 1,2m. Sau đó, sử dụng nilon làm màng phủ xung quanh gốc (tùy theo liếp đất lớn nhỏ, lựa nilon loại có kích cỡ phù hợp), khi làm kéo nilon tạo thành hình quả núi, tức ôm theo gốc sao cho độ cao cách mặt đất khoảng 1m, còn hai bên hạ thấp để khi có mưa nước dễ chảy xuống mương. Giữa những tấm nilon liền mí, cần nối với nhau bằng cách dùng kim khâu lại không nên để hở, còn khi nối giữa hai liếp với nhau, dùng dây nilon cột chặt vào màng phủ, chia nhiều đoạn cho đều để tạo độ phẳng phiu (không bị đùn), nước mưa dễ chảy. Lưu ý, khi có mưa to, mương đầy nước, phải dùng máy bơm ra kịp thời tránh nước đọng làm ngập rễ, nếu không làm được bước này thì xem như công dã tràng... vì rễ được hút quá nhiều nước, lúc đó cây chỉ ra đọt, không thể trổ hoa.

Theo một số nhà vườn đã từng thực hiện mô hình này cho biết, từ ngày phủ nilon cho đến lúc ra hoa khoảng 50 - 60 ngày, tùy theo thời tiết. Khi thấy chôm chôm ra hoa tương đối nhiều và đạt từ 70 - 80% thì dỡ nilon (số nilon này cần xếp lại cho kỹ có thể dùng được 3 mùa). Lúc đó cho nước vào mương, tưới xung quanh gốc tạo độ ẩm khi cây đã ra hoa, vì thiếu nước sẽ làm cho hoa rụng, đậu trái ít. Từ lúc ra hoa đến đậu trái khoảng 20-25 ngày và từ khi đậu trái cho đến thu hoạch khoảng 100 ngày, vụ nghịch thường vào tháng 11,12 âm lịch tất cả có như ý muốn hay không còn tùy thuộc vào cách chăm sóc của mỗi người. Kinh nghiệm dân gian ở đây là khi bà con nuôi đọt thì sử dụng phân lân và kali, nuôi hoa sử dụng kali và đạm ,còn nuôi trái sử dụng đạm, lân, tăng kali và cho thêm phân bón lá cao cấp để tạo trái to và màu rất đẹp.

Mặc dù, mô hình xử lý chôm chôm ra hoa nghịch vụ cho sản lượng thấp, tối đa chỉ đạt được khoảng 80% so với mùa thuận, nhưng về giá cả thì cao gấp 3-4 lần. Do đó ,đã có một số nhà vườn đạt hiệu quả kinh tế rất cao và cách làm này được bà con học hỏi, trao đổi lẫn nhau rộng khắp địa bàn. Chính vì thế ,năm 2009 có gần 50% diện tích chôm chôm được áp dụng theo mô hình xử lý ra hoa nghịch vụ, so với cùng kỳ tăng 30%, đây là niềm vui chung cho các nhà vườn.

Tuy nhiên, không phải nhà vườn nào thực hiện mô hình xử lý chôm chôm ra hoa nghịch vụ cũng đạt kết quả tốt, đây là nỗi lo chung của các nhà vườn, vì nó còn tùy thuộc vào thời tiết, cách theo dõi, cách chăm sóc. Bởi, trước đây nhà vườn chỉ làm theo kinh nghiệm dân gian, truyền miệng lẫn nhau, hoàn toàn không có một kiến thức nào trong sách vở. Hiện nay, nhiều nhà vườn trồng chôm chôm ở Tân Phong rất cần sự quan tâm các ngành chức năng tổ chức các cuộc hội thảo để trang bị kiến thức về cây chôm chôm, đây cũng là yếu tố giúp nhà vườn Tân Phong trên lộ trình thực hiện VietGAP và GlobalGAP hướng đi mới cho vùng đất cù lao.

Nguyễn Thị Bông - Tiền Giang, 15/7/2009

Xem tất cả các các thông tin và kỹ thuật trồng chôm chôm