Trồng trọt

Đất trồng khế ngọt nên chọn loại đất tốt, giàu mùn có nguồn nước tưới. Nếu ở vùng đồi thì chọn đất trồng ở chân đồi.

Thời vụ trồng ở miền Bắc, vụ xuân là tốt nhất (tháng 2-3) và có thể là vụ thu (tháng 8-10).

Kích thước hố: 0,6x0,6x0,6m. Nếu đất xấu 1,0x1,0x0,8m. Khoảng cách cây 5x6m hoặc 5x5m. Khế ưa bóng râm nên có thể trồng xen trong vườn xoài, mít, nhãn...

Chăm sóc:

- Chọn đất ẩm, nhiều màu và nhiều bóng râm: Chú ý cắt tỉa sao cho có khung tán rộng, cành phân bố đều trong tán không cho nắng rọi vào thân chính. Khi cây lớn, cành quá dày thì nên tỉa bớt cho tán cây thông thoáng: Bỏ bớt cành già, cành mọc chen chúc, cành sâu bệnh, cành yếu... Thời gian cắt tỉa thích hợp là vào sau vụ thu hoạch quả, trước lúc ra hoa.

- Mỗi năm sau đợt thu quả (cuối năm) bón cho mỗi gốc 20-30kg phân chuồng. Khi còn nhỏ bón cho mỗi cây 400-500g phân NPK (tỷ lệ là 10:12:7 hay 16:16:8). Cây bắt đầu cho quả có thể bón tăng thêm liều lượng 500-800g/cây (15:15:15). Chú ý tăng cường phân kali.

- Với cây lớn cho nhiều quả bón 3-4kg phân NPK hỗn hợp/cây, chia ra 3-4 lần trong năm. Cách nhau 3-4 tháng bón một lần.

Phòng trừ sâu bệnh:

Chưa có loại bệnh nấm, virus nào nguy hiểm đối với khế. Các loại sâu đáng chú ý là ruồi đục quả, sâu non thuộc bộ cánh phấn, đục vào quả và có thể ăn cả hoa và quả non.

Thu hoạch:

Sau khi ra hoa khoảng 100 ngày thì khế chín, tuỳ theo màu sắc quả biết được mức độ chín để thu hoạch cho phù hợp với nhu cầu thị trường. Khế là loại không chín thêm sau khi thu hoạch, do vậy không nên hái xanh. Quả khế dễ giập chỉ nên thu hoạch bằng tay, nếu trên cao thì thu hoạch bằng sào có gắn rọ ở đầu để hái.

NTNN, 11/2003

Kinh nghiệm trồng khế

Đã hàng chục năm nay, vườn khế nhà ông Phạm Ngọc Mạnh ở thị trấn Nam Sách năm nào cũng bội thu, mặc dầu nhiều vườn kế cận năm được, năm mất mùa do bất lợi của ngoại cảnh (môi trường), do chủ nhân thích thì chăm bón, quên thì để "phóng sinh" v.v...

Nhìn những gốc khế ngọt, khế "rôn rốt", khế chua, cây nào cũng trĩu quả, quả nào cũng nây đều, bóng bẩy, không vết sâu bệnh v.v... nhiều người hỏi ông "bí quyết" trồng khế đều được ông hồ hởi trả lời ngay:

– Thứ nhất đó là phải nhân giống từ cây khế mẹ giống tốt (cho năng suất cao, phẩm chất tốt, sạch bệnh), nhân từ hạt bền cây hơn nhưng lâu cỗi, còn chiết (hoặc ghép lẫn các giống khế thì lấy gốc ghép là cây khế địa phương, cành hoặc mắt ghép là khế đặc sản có đủ các tiêu chuẩn trên).

– Trồng cây giống gốc bụ bẫm sẽ cho cành phát triển, cành la nhiều gần gốc sẽ cho sai hoa, đậu quả, quả lớn nhanh; gốc cách gốc khoảng 6m là vừa. Đất trồng khế phải tơi hả, xốp. Cần bón thêm phân chuồng hoai mục mỗi gốc lót từ 20 – 30kg, bón thúc đón hoa và đền quả trước và sau thu hoạch 4 – 6 tuần để bồi dưỡng và lại sức cho cây.

– Tuyệt đối không lạm dụng phân hóa học (nhất là đạm) vì rất dễ làm cho khế bị sâu bệnh, "tốt lá xấu hoa". Nguy hiểm nhất vẫn là sâu đục thân càng làm cho khế vốn ròn, tự gẫy khi mang quả, nguy hiểm cho người thu hoạch. Chỉ nên lót NPK vi sinh để bồi dục, cải tạo lý hóa tính cho đất mà thôi! (mỗi gốc không quá 3kg rải đều dưới bóng tán rồi xới xáo, kết hợp nhặt cỏ dại).

– Khi đường kính gốc từ 10cm trở lên, vỏ ngoài hóa bần thì quét nước vôi vào đó cho đến các cành la gần gốc để phòng chống sâu bệnh và tăng độ phản xạ ánh sáng giúp các lá khuất tán quang hợp tạo nhiều chất sống cho cây. Kết hợp với tỉa bỏ cành tăm để tập trung nhựa sống cho các cành "chủ".

Thường xuyên giữ ẩm cho đất nền dưới bóng tán, nhưng không để ngập nước vài ba ngày liền sẽ dẫn đến rụng quả hàng loạt, chất lượng kém.

NNVN, 28/10/2003