Trồng trọt

Bệnh chổi rồng đang hoành hành trên cây nhãn tiêu da bò tại Trà Vinh nói riêng và cả ĐBSCL nói chung, để tìm giải pháp đối phó, Chi cục trồng trọt và bảo vệ thực vật tỉnh Trà Vinh tổng hợp các kết quả nghiên cứu khoa học của Viện bảo vệ thực vật và kết quả từ thực tế đã ban hành quy trình kỹ thuật quản lý bệnh chổi rồng hại nhãn để nông dân ứng dụng hiệu quả hơn.

Trà Vinh hiện có gần 2.000 hecta nhãn, trong đó hơn 80% diện tích bị nhiễm bệnh chổi rồng. Năm 2015, Chi cục Trồng trọt và BVTV phối hợp cùng Hội Làm vườn triển khai thực hiện 3 mô hình quản lý bệnh chổi rồng trên nhãn tại 3 điểm: thị trấn Cầu Quan (huyện Tiểu Cần), xã Ninh Thới và xã An Phú Tân (huyện Cầu Kè), với tổng diện tích 7 hecta. Sau thời gian thực hiện, qua đánh giá, các nhà vườn đã nắm bắt và thực hành phương pháp phòng, trừ bệnh chổi rồng đúng cách, đạt hiệu quả cao, tỉ lệ chổi rồng chỉ còn khoảng 7% so với diện tích ngoài mô hình. Tuy nhiên hiện nay tỉ lệ cây nhãn bị bệnh chổi rồng tăng trở lại nguyên nhân chính là do giá nhãn bấp bênh khiến diện tích cũng như tỷ lệ nhiễm chổi rồng không được khắc phục. Những vườn nhãn nhiễm bệnh hơn 10 năm tuổi ngày càng suy kiệt, tạo điều kiện cho bệnh phát triển và lây lan diện rộng. Cùng với các giải pháp kỹ thuật, việc xử lý thuốc trừ nhện lông nhung của nông dân trong một vùng thường không đồng loạt, dẫn đến hiệu quả phòng trị chưa đạt yêu cầu.

Qua nhiều nghiên cứu cũng như tranh luận, đến thời điểm này, các nhà khoa học vẫn cho rằng nhện lông nhung là nguyên nhân gây hại các bộ phận non của cây nhãn tạo ra triệu chứng chổi rồng. Triệu chứng này xuất hiện rất sớm trên đọt non và trên bông. Nhện lông nhung rất khó nhìn thấy bằng mắt thường, vòng đời ngắn (8 - 15 ngày), hình thành 13 - 15 thế hệ trong một năm. Nhện chích hút trên cả hai mặt lá của đọt non tạo ra lớp lông mịn và sống trong đó. Cần chú ý, nhện phát sinh mạnh vào các đợt cây nhãn ra đọt non ra bông, gây hại nặng nhất trong các tháng mùa khô (tháng 11, 12 và tháng 2, 3, 4).

Bệnh chổi rổng trên cây nhãn

Theo khuyến cáo của các nhà chuyên môn, sau khi thu hoạch nhãn, cần vệ sinh vườn, loại bỏ các ký chủ phụ trong hoặc gần vườn nhãn, bón phân NPK cân đối, tăng cường bón phân hữu cơ, bón phân trung vi lượng, giúp cây sinh trưởng tốt, ra hoa tập trung. Trong mùa khô cần tưới đủ nước, che phủ gốc bằng xác thực vật hoặc phủ bùn để giữ ẩm. Đối với vùng bị bệnh chổi rồng hại nặng, cần phun thuốc trừ nhện lông nhung (có kết hợp với dầu khoáng), thời điểm phun là cơi đọt 1, 2, phun khi đọt mới nhú 0,5 - 1 cm, phun kỹ lên đọt non, lá bánh tẻ và lá già. Khi mầm hoa vừa nhú 1 - 2 cm thì phun thuốc trừ nhện, phun kỹ lên mầm hoa, đọt non, lá bánh tẻ và lá già. Đối với vùng bệnh chổi rồng hại nhẹ thì tập trung phun thuốc trừ nhện lông nhung khi nhãn ra cơi đọt 1 và lúc ra bông. Sử dụng thuốc trừ nhện lông nhung trong danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng ở Việt Nam ban hành trong năm, phun theo nguyên tắc 4 đúng. Nên sử dụng luân phiên các loại thuốc trừ nhện lông nhung có cơ chế tác động khác nhau hoặc có hoạt chất khác nhau, tránh nhện kháng thuốc. Sau khi phun thuốc trên cơi bông, không phun thuốc trừ nhện lông nhung cho đến khi thu hoạch.

Theo Chi cục trồng trọt và bảo vệ thực vật tỉnh Trà Vinh cho biết: Trước mắt, các địa phương và nông dân tuân thủ quy trình kỹ thuật hướng dẫn của Cục bảo vệ thực vật quản lý nhện lông nhung, dập dịch kịp thời khi phát hiện, không để bùng phát như thời điểm trước đây. Ngoài ra, nông dân trồng mới hoặc cải tạo vườn cần chú ý giống nhãn chống chịu bệnh chổi rồng và nhện lông nhung, không nhân giống từ vườn bệnh. Ở vùng nhiễm nặng nên chọn trồng giống mới hoặc ghép cải tạo bằng giống chống chịu bệnh. Vườn trồng mới nên xử lý nhện lông nhung trên cây giống trước khi trồng.

Hiện nay Chi cục bảo vệ thực vật tỉnh đang xây dựng các mô hình quản lý bệnh chổi rồng hại nhãn. Bằng các giải pháp kỹ thuật cũng đã tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức và năng lực của nông dân về biện pháp canh tác, chăm sóc bón phân, quản lý nước thích hợp để cây nhãn phát triển khỏe. Khi cần, xử lý thuốc trừ nhện lông nhung một cách kịp thời. Đặc biệt là sự chỉ đạo và các chính sách hỗ trợ của địa phương để giúp dân tiêu hủy và ngăn chặn sớm nguồn bệnh, góp phần quản lý bền vững bệnh chổi rồng. Hai biện pháp có tác động và hiệu quả nhất để quản lý bệnh chổi rồng là cắt tỉa cành và quản lý dinh dưỡng (bón phân đủ lượng để cây bung đọt nhanh). Hai biện pháp này phải tiến hành song song, nếu thực hiện riêng lẻ, hiệu quả quản lý bệnh sẽ không cao.

Hiện ở Trà Vinh, các khảo sát ngoài đồng cho thấy mức độ nhiễm chổi rồng của các giống nhãn rất khác nhau. Có giống nhiễm nặng, nhiễm nhẹ hơn và có giống chưa thấy triệu chứng. Có 3 giống nhãn chưa xuất hiện triệu chứng, đó là nhãn long, super và xuồng cơm vàng. Riêng giống nhãn Idor đang phát triển hiện nay vẫn xuất hiện bệnh chổi rồng nên nông dân thường xuyên theo dõi để xử lý, không nên chủ quan dù bệnh chưa xuất hiện nhiều như trên nhãn tiêu da bò.

NGUYỄN TÂN - Trà Vinh, 30/11/2016

Nhấn vào đây để xem tất cả các thông tin kỹ thuật về trồng cây nhãn