Trồng trọt

Là loài cây nhiệt đới thuộc nhóm thân gỗ sống dai (thân mộc lưu niên), ổi không kén đất, được trồng phổ biến trên khắp mọi miền đất nước ta từ lâu đời. Qua chọn lọc nhân tạo cho ra nhiều giống ổi quý như ổi mỡ, ổi trâu, ổi tầu, ổi Bo... được nhiều người mến mộ. Là thành phần của khu hệ sinh thái khép kín (VAC) và còn là cây cảnh (như ổi tầu) cho dáng đẹp (bon sai khi trồng trong bồn chậu) hoa đẹp và thơm thuộc loại bon sai có hoa quả, nên ổi ngày càng được trồng nhiều, ít đòi hỏi chủ nhân chăm sóc, bởi thích nghi cao, chịu đựng tốt với bất lợi của ngoại cảnh (môi trường sống).

Nhân giống ổi rất dễ dàng bằng cả hai con đường: Sinh sản hữu tính và vô tính.

– Nhân hữu tính bằng lấy hạt từ những quả chín tự nhiên (chín cây) từ cây mẹ dãi nắng có tuổi từ 5 – 15 năm (đang sung sức). Chọn những quả to, nây đều rồi bổ, nạo hạt đem xát bỏ vỏ nhầy bọc ngoài đem phơi dưới nắng nhẹ cho khô giòn rồi bảo quản nơi kín và khô đảm bảo được tỷ lệ nảy mầm cao (tới trên 90%) sau 1 – 2 năm.

Gieo vào đầu xuân, tới giữa mùa hạ khi cây giống cao từ 15 – 20cm hãy ươm tiếp trên nền đất mầu, cao ráo và thường xuyên ẩm sau 1 – 2 tháng rồi mới ra ngôi (định vị) gốc cách gốc tối thiểu 4m (trung bình 4,5 – 5m) để trưởng thành khép tán không xảy ra cạnh tranh sinh tồn (cây chạm lá). Chỉ sau 3 –4 năm là bói, cây gieo từ hạt có tuổi thọ rất cao (từ hàng chục đến hàng trăm năm).

– Nhân vô tính chủ yếu bằng chiết cành vào mùa nóng ẩm khi cây phát nhựa. Chọn những cành "bánh tẻ" (có mầu vỏ trung gian gốc–ngọn, chưa hóa bần "xù xì") ở cây mẹ đã bói để khoanh bóc vỏ, cạo sạch "tơ" (là mô phân sinh – tượng tầng) để tránh "dẫn thủy liền sẹo" rồi để ráo nhựa, hình thành mô sẹo sau 3 –5 ngày mới bọc đất, bó bầu. Đây là kinh nghiệm quý của bà con nông dân ở những vùng thâm canh ổi như Bo ở Thái Bình. Nên chọn những cành dãi nắng (lộ sáng) phát ra ở hướng đông đến nam được hưởng vi khí hậu tối ưu thì vỏ dầy chứa nhiều nhựa sống, sớm phát nhanh và nhiều rễ. Sau 3 –4 tháng khi thấy rễ thứ cấp mang lông hút lan tỏa như tơ nhện ở ngoại vi bầu là ta cắt cành hạ thổ. Trồng ổi bằng chiết (hoặc giâm, cấy mô v.v... nếu có đủ điều kiện kích thích mô phân sinh phát rễ) thì "chóng ăn" nhưng cũng "chóng tàn" vì tuổi cây giống tiếp theo tuổi của cây mẹ mà thôi, sớm cỗi (thoái hóa). Đây là biện pháp bổ sung nhanh cho vườn để sớm thu hoạch.

Bón phân cho ổi: (nhấn vào đây để xem chi tiết)

Khuyến nông Việt Nam

Trồng ổi năng suất cao

Gia đình tôi có một vườn ổi xá lị ruột trắng đã trồng được gần 4 năm, chúng tôi chăm sóc rất chu đáo, cây xanh tốt sum suê, có cây cao tới ba, bốn mét, có cành dài tới hai mét, nhưng ra trái rất ít. Xin cho biết liệu có cách nào làm cho cây thấp xuống và cho nhiều trái?

Để khai thác tiềm năng của cây ổi, nhiều nhà vườn ở Nam bộ đã trồng ổi theo hướng tập trung chuyên canh trên diện tích rộng. Để thu được hiệu quả kinh tế cao họ đã áp dụng nhiều biện pháp kỹ thuật để vườn ổi cho năng suất cao, trong đó có việc đốn, tỉa, tạo tán, bấm đọt... cho cây thường xuyên, đây là một trong những biện pháp hết sức quan trọng trong kỹ thuật canh tác cây ổi. Vườn ổi nhà bạn mới trồng được gần 4 năm mà có cây cao tới ba, bốn mét, có cành dài tới 2 mét... chứng tỏ nhà bạn đã không thực hiện biện pháp đốn tỉa... như đã nêu.

Muốn vườn ổi cho nhiều trái, bạn phải cải tạo lại vườn ổi bằng cách sau: Nếu vườn ổi nhà bạn đã trồng với khoảng cách 2 – 2,5m một cây (như nhiều vườn ổi đã làm) thì cứ cách một cây bạn nên chặt bỏ bớt đi một cây, vì ở cái tuổi này cây cách cây khoảng 4 – 5m là vừa. Những cây còn lại, vào đầu mùa mưa mỗi cây để lại một nhánh cấp 1 (là những nhánh mọc trực tiếp từ chân chính ra), số nhánh cấp 1 còn lại cưa bỏ phần ngọn, chỉ để lại một đoạn dài khoảng 1m (tính từ thân chính), có thể dùng sơn bôi lên chỗ vết cắt để cây không bị mất nước và vết cắt không bị khô mục.

Tiếp sau dùng cuốc xới đất sâu khoảng 5 – 7cm (xới cách gốc khoảng 0,5m trở ra). Rải bón cho mỗi gốc khoảng 10 – 15kg phân hữu cơ mục, 300gr phân NPK (loại 20-20-15), sau đó vét mương bồi lên trên một lớp bùn mỏng, khi lớp bùn khô nứt thì tưới nước giữ ẩm thường xuyên để cây ra rễ và chồi mới. Khi chồi mới có 4 – 5 cặp lá thì cưa bỏ nốt nhánh cấp 1 đã chừa lại lúc đầu. Tỉa bỏ những chồi nhỏ, yếu, chỉ giữ lại mỗi nhánh cấp 1 từ 4 – 5 chồi to khỏe và phân bố đều xung quanh. Bấm ngọn chỉ để lại mỗi chồi 3 – 4 cặp lá. Sau một thời gian ở nách cặp lá trên cùng sẽ mọc ra hai chồi mới, tiếp tục bấm ngọn những chồi mới như đã làm ở trên, chồi mới sẽ cho một cặp hoa (sau này sẽ cho một cặp trái) và một cặp chồi mới nữa... cứ tiếp tục như vậy sau một thời gian cây sẽ có một tán mới hình nấm. Trong quá trình chăm sóc thường xuyên tỉa bỏ những lá già, cành tăm... ở bên trong tán để vườn ổi luôn thông thoáng, giảm bớt sâu bệnh.

Thường xuyên làm cỏ, vệ sinh vườn ổi sạch sẽ. Mùa khô dùng cỏ rác, rơm rạ, lá khô... tủ xung quanh gốc, tưới nước giữ ẩm thường xuyên cho cây, để cây cho nhiều trái, trái mau lớn. Mùa mưa thu gom vật liệu che phủ gốc để gốc không bị ẩm ướt, hạn chế bệnh hại cho cây.

Sau lần bón phân lúc cưa nhánh, xới đất khoảng 1 – 2 tháng thì tiếp tục bón phân định kỳ khoảng 20 – 25 ngày một lần để nuôi trái, kích thích ra chồi, ra hoa, ra rễ mới. Lượng phân bón cho mỗi lần khoảng 150 – 200gr phân NPK (loại 20-20-15) tùy theo tình hình sinh trưởng tốt, xấu của cây. Lượng phân bón tăng dần theo tuổi cây.

NNVN, 23/02/2006