Trồng trọt

Trám trắng còn gọi là thanh quả, cà na, cảm lãm, mác cơm, cây bùi.

Tên khoa học: Canarium album (Lour.) Raeusch, họ Trám (Burseraceae).

Cây gỗ to, cao khoảng 15 - 20 m. Cành non màu nâu nhạt, có lông mềm. Lá kép lông chim, mọc so le. Mùa ra hoa: tháng 6 - 7, mùa quả: tháng 8 - 10. Gỗ mềm, nhẹ, thớ mịn, dễ bóc và dễ lạng, thường được dùng trong xây dựng nhà cửa, làm nguyên liệu gỗ dán, bột giấy.

 Nhựa trám trắng dùng để chưng cất tinh dầu, chế biến côlôphan dùng trong công nghệ nước hoa, xà phòng, véc ni làm hương, pha chế sơn và mực in. Quả trám làm thức ăn, chế biến ô mai, thuốc chữa ho, giải rượu và giải độc.

Hiện nay trám trắng là một trong những cây được chọn làm cây trồng chính trong Chương trình 327, dự án khuyến lâm, dự án lâm nghiệp trang trại và các chương trình trồng rừng khác để nhằm cung cấp gỗ, quả và khai thác nhựa.

1. Mùa cho nhựa

- Nên khai thác nhựa từ tháng 8 cho đến tháng 3 âm lịch năm sau là thời gian cây cho nhiều nhựa nhất.

- Thời gian từ tháng 4 đến tháng 7 (âm lịch) cây cho ít nhựa, nên hạn chế khai thác để tạo điều kiện cho cây sinh trưởng, phát triển.

2. Lựa chọn cây khai thác

Chọn cây có đường kính trung bình trên 25 cm, chiều cao vút ngọn từ 15 – 20 m. Thân thẳng, không sâu bệnh.

3. Vệ sinh gốc cây

Trước khi tiến hành khai thác, cần phát dọn thực bì xung quanh gốc cây được chọn khai thác.

4. Dụng cụ khai thác nhựa

Dụng cụ chủ yếu dùng để khai thác là dao chích nhựa và dụng cụ vét nhựa.

5. Cường độ khai thác nhựa

Thực hiện khai thác dưỡng nhằm đảm bảo cho cây sinh trưởng phát triển lâu dài. Tuỳ theo đường kính cây mà thực hiện số đường chích:

- Cây có đường kính 25 - 30 cm ở độ cao 1,3 m, chích 1 - 2 đường.
- Cây có đường kính 31 - 40 cm ở độ cao 1,3 m, chích 2 - 3 đường.
- Cây có đường kính 41 - 50 cm ở độ cao 1,3 m, chích 3 - 4 đường.
- Cây có đường kính trên 50 cm ở độ cao 1,3 m, chích 4 - 5 đường.

Máng chích đầu tiên nên chích theo hướng Đông - Nam để cho sản lượng nhựa cao nhất.

+ Trên cùng một cây nên bố trí đường chích đối xứng nhau.
6. Kỹ thuật chích nhựa

Mũi chích đầu tiên có hình bán nguyệt cách mặt đất 40 - 50 cm, bán kính từ 2 - 3 cm, rộng 3 - 4 cm. Khoét hết lớp vỏ vừa chạm đến thân gỗ.

Sau 2 - 3 ngày, chích nhắc lại 1 lần. Mỗi lần chích, cắt khoét đi lớp vỏ mỏng chừng 2 - 3 mm. Các mũi chích tiến hành từ trên xuống dưới.

Từ khi chích mũi đầu tiên đến khi cây cho sản lượng nhựa ổn định khoảng 25 - 30 ngày.

Khi những đường chích đầu tiên xuống sát mặt đất thì chuyển sang chích đường mới, cách vị trí đường chích ban đầu từ 10 - 15 cm.

7. Thu gom nhựa

Thường dùng giỏ để thu gom nhựa. Cứ khoảng 8 - 10 ngày đi thu gom 1 lần (khoảng 3 - 4 lần chích). Khi thu nhựa xong, cây nào chích luôn cây đó để giảm công đi lại.

8. Bảo quản nhựa

Nhựa trám sau khi thu về không cần sơ chế, nén chặt lại và bọc trong túi nilông để nhựa không bén gió, luôn mềm dẻo. Bảo quản nhựa ở nơi râm mát.

TTKNQG - Viện Nghiên cứu và Phát triển Lâm nghiệp Nhiệt đới, 14/10/2010