Trồng trọt

Vụ hè thu, thời tiết thường có nhiều bất lợi cho sự sinhh trưởng và phát triển của cây rau màu (nắng nóng, mưa nhiều). Vì vậy, để giảm thiểu những tác hại, rủi ro trên cây trồng do thời tiết gây ra, nông dân cần chú ý và có những biện pháp kĩ thuật tác động sao cho phù hợp và hiệu quả trong tất cả các khâu của mùa vụ. Cụ thể:

+ Việc làm đất: Cần chú ý cày hết tầng đất canh tác để lên luống được cao giúp thoát nước tốt khi gặp mưa bão. Làm đất vừa phải, không nên bừa kĩ sẽ dễ bị dí rẽ khi có mưa to kéo dài. Nạo vét các rãnh luống thường xuyên rồi ấp lên má luống. Đồng thời, cần đào 2 hố thoát nước( 1x1x1m) ở hai góc ruộng của 2 đầu( 2 đầu đường chéo ruộng). Khi có úng lụt xảy ra nước sẽ dồn xuống hố nhanh hơn, nông dân có điều kiện múc nước từ hố đổ ra mương máng. Ngoài ra, cần bổ sung một lượng xỉ than trộn đều phân hữu cơ để bón lót, giúp cho phần rễ cây sau này được thông thoáng hơn.

Với những vùng đất chuyên canh rau màu, cần bắt buộc áp dụng biện pháp xử lý đất trồng lúc làm đất. Vì đất chuyên canh rau màu luôn tồn tại một lượng lớn các đối tượng vi sinh vật( nấm, vi khuẩn héo xanh), gặp thời tiết mưa nhiều, chúng sẽ dễ dàng phát sinh và gây hại rau màu. Cách xử lý có thể là dùng thuốc gốc đồng như Copper citrat, Copper oxychloride, Boocdo 1%, Coc 85, Batocide…hoặc bón 20-25kg vôi tả( đối với đất chua) khi cày vỡ. Tốt nhất, nên sử dụng chế phẩm nấm đối kháng Trichoderma trộn lẫn phân để bón lót và tưới thúc định kì sẽ hạn chế được rất nhiều sự phát sinh gây hại của nấm gây thối rễ và vi khuẩn héo xanh (chuyên gây hại cây trồng cạn và rất khó phòng trị). Ngoài ra, trên những chân đất có nhiều sâu nhất là sâu xám gây hại cần xử lý đất bằng thuốc hạt Diazan với lượng 0,5-1kg/sào BB.

+ Bón phân: Đầu vụ hè thu, thường có nhiều trận mưa lớn dễ gây thất thoát phân bón( phân bị rửa trôi), nhất là phân đạm. Vì vậy, nên lựa chọn phân tổng hợp NPK để bón lót cho rau màu là tốt nhất. Nên lựa chọn mua các loại phân tổng hợp giàu kali( 16-16-8, 13-13-13 +TE…) để tăng sức chống chịu cho cây rau. Đồng thời cần bổ sung thêm mỗi sào khoảng 1-1,5kg phân bón gốc siêu vi lượng( trộn đều với phân NPK bón lót) để cây sinh trưởng, phát triển thuận lợi, hạn chế bệnh sinh lý( thiếu chất) xảy ra hoặc phun định kì các chế phẩm phân vi lượng qua lá trong cả vụ.

Nếu sau khi đưa cây con ra ruộng sản xuất gặp thời tiết mưa nhiều, mưa kéo dài cần bổ sung phun cho cây con một lượng kali trắng( K2SO4) vào thân lá( 1/4 lạng kali/bình 18l), chế phẩm phân vi lượng bón lá kết hợp với thuốc  phòng bệnh chết thắt thân cây con như Validacin, Fujimin,… để giảm thiểu lượng cây con bị chết sau trồng gặp mưa.

Đối với các chân ruộng dùng để sản xuất các loại rau ngắn ngày như rau rền, rau muống, thì là, xà nách…phân bón lót cần phải trộn đều vào đất trước khi gieo hạt. Không được rắc phân lót trên bề mặt luống sau khi đã san phẳng rồi mới gieo rau. Trộn phân bón với đất trước khi gieo sẽ chống sự gây thương tổn do phân gây ra và không làm thất thoát phân bón do bị bay hơi hoặc rửa trôi.

Phân chuồng là chất hữu cơ tốt nhất để boán lót cho rau hè thu. Nên sử dụng loại phân hữu cơ đã hoai mục( phân không còn mùi thối của phân). Vì phân đang phân hủy (phân chưa hoai) chứa nhiều vi sinh vật có thể cạnh tranh dinh dưỡng với cây con và tạo chất amonia gây độc cho rễ cây.

Ở các lần bón thúc cho rau hè thu nên áp dụng biện pháp bón vùi kết hợp với xới xáo sẽ tốt hơn là biện pháp tưới thúc. Làm được vậy, cây sẽ hấp thu được triệt để phân bón và không gây thất thoát phân nhiều.

* Lưu ý: Tuyệt đối không đổ phân bón trực tiếp vào gốc cây khi bón thúc. Việc làm này không những cây không hút được nhiều dinh dưỡng( cây hút dinh dưỡng và nước là đầu cùng của rễ- chóp rễ) mà còn làm tăng mật độ vi khuẩn và nấm tập trung ở vùng gốc rễ tấn công cây trồng.

Lượng phân thúc nên chia thành nhiều lần để bón và chú ý tăng lượng kali ở mỗi lần bón cao hơn so với vụ xuân hè để giúp cây cứng chắc hơn trong mùa mưa nắng. Ngoài ra, với các cây họ dưa bầu bí rất hay bị nứt thân chảy nhựa trong mùa mưa nắng xen kẽ (nhất là khi cây dưa đang phát triển thân lá). Vì vậy, cần bổ sung thêm kali và can xi cho cây lúc này khi gặp mưa kéo dài hoặc úng lụt bằng cách phun kali trắng (liều lượng như trên) kết hợp với phân bón lá Hi-canxi trong mỗi bình phun. Giúp cây cứng chắc hơn, ít bị nứt thân, quả…

- Che phủ: Một số cây rau màu( cà chua, dưa hấu, dưa lê…) nhất thiết phải có vật liệu che phủ luống rau( màng phủ nông nghiệp) để hạn chế cỏ dại, giảm bức xạ nhiệt, chống úng cho cây…

- Kích thích đậu quả: Vụ hè thu, do nắng lắm, mưa nhiều nên cây trồng rất khó đậu quả. Vì vậy, cần sử dụng các chất điều tiết sinh trưởng để kích thích đậu quả cho các cây trồng lấy quả. Ví dụ phun chất đậu quả cho cà chua khi cây ra hoa vào thời tiết ban đêm nhiệt độ trên 220C.

* Chú ý:

+ Với những cây gieo trong vườn ươm, nếu thời tiết thuận lợi cho phép thì nên đưa cây con ra ruộng sản xuất sớm hơn so với vụ xuân hè để giảm thiểu sự tổn thương bộ rễ cho cây khi đánh, tỉa, cây sẽ ít bị “chột” sau khi cây chuyền. Ví dụ, với cây dưa, nên đưa ra ruộng sản xuất khi cây mới nhú lá thật đầu tiên.

+ Cần phun thuốc phòng bệnh cho rau màu hè thu sau mỗi đợt mưa kéo dài hay mưa to để ngăn chặn vi khuẩn và nấm có trong đất trồng tấn công gây hại rau màu. Các loại thuốc phun phòng bệnh nên sử dụng các loại thuốc gốc đồng( đã nêu ở trên) . Không nên sử dụng các loại thuốc kháng sinh đặc trị bệnh để phun phòng vì làm như vậy sẽ tăng thêm tính kháng thuốc của vi sinh vật.

+ Vụ xuân hè thời tiết nắng nóng kèm theo mưa to sẽ thúc đẩy cho một số loại nấm chuyên tính như thán thư, lở cổ rễ, chết rũ, nứt thân chảy nhựa…gây hại cây rau màu. Nông dân cần chú ý thăm đồng điều tra để sớm phát hiện bệnh hại và phun trừ kịp thời.

+ Khi cây rau đã bị bệnh, cần hạn chế tưới nước và tuyệt đối không nên bón đạm cho cây lúc này, vì sẽ càng làm tăng thêm mức trầm trọng của bệnh( vi khuẩn, nấm phát triển nhanh trong môi trường giàu đạm). Sử dụng các loại thuốc kháng sinh đặc trị để trừ bệnh ngay khi lúc bệnh chớm xuất hiện. Nếu bệnh nặng, cần khử bỏ và tiêu hủy các lá, cây bị bệnh nặng ra khỏi đồng ruộng để hạn chế lây lan.

+ Cần theo dõi thường xuyên dự tính dự báo thời tiết của Trung tâm khí tượng thủy văn Trung ương và địa phương để có những biện pháp ứng phó kịp thời với những bất lợi của ngoại cảnh xảy ra.

KS: TRẦN THỊ LIÊN - Trạm khuyến nông Nam Sách, Hải Dương (SNNPTNT Hải Dương)