Trồng trọt

Trong điều kiện bình thường, xoài thường cho thu hoạch vào tháng 3, tháng 4 (âm lịch), giá thường thấp. Một số nhà vườn ở các tỉnh phía nam đã tìm cách điều khiển cho xoài ra hoa sớm bán trong dịp Tết nguyên đán, giá trị cao hơn. Chúng tôi xin giới thiệu một biện pháp xử lý cho xoài ra trái nghịch mùa.

Biện pháp này thường được áp dụng cho những giống Xoc a năn, Nam dok mai, xoài bưởi, canh nông, khó áp dụng đối với các giống xoài cát (nhất là xoài cát Hòa Lộc), xoài Khiêu xa vơi, Nên thực hiện đối với cây khỏe mạnh, phát triển đồng đều, không sâu bệnh, cây đã sinh trưởng thành thục. Các biện pháp canh tác thích hợp như tưới nước, bón phân cân đối, tỉa cành, tạo tán đều có tác dụng tốt cho mục đích xử lý ra hoa sớm.

Ẩm độ đất: Một trong những điều kiện thuận lợi cho xoài ra hoa là phải qua một thời kỳ khô hạn khoảng 20-30 ngày.

Sau khi thu hoạch trái vào tháng 4-5 (âm lịch), tiến hành cắt cành, tạo tán, loại bỏ các cành sâu bệnh, cành khuất trong tán. Vun xới quanh gốc (từ gốc cho tới hết bóng tán lá) và bón phân cho cây quanh tán ở độ sâu 15-20 cm.

Đặc biệt, cần chú trọng phân chuồng và phân lân trong giai đoạn này. Lượng phân bón nhiều hay ít tùy theo độ tuổi và tình trạng sinh trưởng của cây (cây to, nhiều tuổi nên bón nhiều phân hơn).

- Từ 4-5 năm tuổi: 10-15 kg phân hữu cơ + 2-3 kg NPK mỗi gốc.

- Từ 10-12 năm tuổi: 20 kg phân hữu cơ + 4-5 kg NPK mỗi gốc, sau đó tưới nước, giữ ẩm thường xuyên cho cây.

Đến khoảng đầu tháng 8 dương lịch (tháng 6 âm lịch), tiến hành cắt tỉa lần 2 (tỉa chồi vượt, chồi không đạt tiêu chuẩn) rồi hòa 1-2 kg tưới quanh gốc đồng thời xịt phân bón lá ba lần, mỗi tuần một lần.

Sau tỉa cành, bón phân lần 2, xoài sẽ ra chồi, lá non, chờ khoảng 45-75 ngày cho lá già. Trước khi phun KNO3 khoảng 20-30 ngày không được tưới nước cho cây. Phun với nồng độ 1,5-2% (có thể hòa KNO3 với Atonik hoặc 8 g Thiên nông + 10 cc Agriplex vào một bình 10 lít phun thật đều, ướt đẫm tán lá).

Lưu ý: KNO3 chỉ có tác dụng phá vỡ tình trạng mầm ngủ chứ không có tác dụng giúp cây chuyển chồi thành mầm hoa hay ép ra hoa.

Sau khi phun KNO3 khoảng 10-15 ngày thì xoài nhú bông, phải giữ ẩm thường xuyên cho cây, đồng thời phải giữ ẩm thường xuyên cho cây, đồng thời phải tăng cường lượng phân bón lá, kích thích đậu trái, Thiên nông, Ba lá xanh…

Sau khi xoài ra trái bằng đầu đũa, tiến hành phun thuốc phòng rầy, bệnh hại bằng Confidor 100 SL, Admire 50 EC, Copper Oxychloride, Copper Hydroxide Bavistine (không được phun bất kỳ một loại thuốc BVTV nào khi xoài đang nở hoa).

Khoảng ba tuần và 8-10 tuần sau khi đậu trái, bón đạm và ka-li theo tỷ lệ 1:1, có thể bón NK hoặc phân đơn: 0,4-1 kg u-rê +0,3-0,5 kg kali/gốc/lần.

Có thể cung cấp thêm dinh dưỡng cho cây dưới dạng phân bón qua lá bằng các loại có chứa vi lượng theo khuyến cáo của nhà sản xuất ghi trên nhãn bao bì. Phun khoảng ba lần, mỗi lần cách nhau ba tuần, phun lần đầu lúc 2-3 tuần sau khi đậu trái. Trong giai đoạn này không nên bón phân lân vì phân lân thường khó phân giải, muốn cây hút được phân lân nuôi trái, nên bón vào giai đoạn sau thu hoạch và trước khi cây ra hoa.

QH - Theo tài liệu khuyến nông - ND, 18/5/2004

Xử lý xoài ra hoa bán Tết

Thời vụ ra hoa và tỉ lệ ra hoa xoài phụ thuộc rất lớn vào sự xuất hiện và sự kéo dài của yếu tố nhiệt độ thấp mà yếu tố này thay đổi từ năm này sang năm khác nên sự ra hoa xoài trong tự nhiên thường không ổn định. Cây xoài còn tơ (5 - 6 năm tuổi) thường cho tỉ lệ ra hoa thấp, không ổn định so với cây trưởng thành hay ngay cả cây già 39 năm tuổi.

Để kích thích ra hoa xoài, nên sử dụng paclobutrazol để thúc đẩy sự hình thành mầm hoa, sau đó dùng thiourê hay nitrat kali để thúc cho mầm hoa phát triển đồng loạt.

Nếu chỉ kích thích ra hoa bằng nitrat kali hay thiourê kết quả sẽ thấp, đặc biệt là trong mùa nghịch. Paclobutrazol được xử lý bằng cách tưới vào đất với liều lượng 1 - 2 g nguyên chất cho mỗi mét đường kính tán, khi lá có màu đọt chuối (45 - 60 ngày) để thúc đẩy sự phân hóa, hình thành mầm hoa. Ba tháng sau khi xử lý paclobutrazol tiến hành kích thích ra hoa bằng cách phun thiourê với nồng độ 0,3 - 0,5% hay nitrat kali nồng độ 2 - 2,5%, một tuần sau xử lý lại với nồng độ giảm 50%. Đối với xoài cát Hòa Lộc, để có thể thu hoạch vào dịp Tết nên kích thích ra hoa vào giữa tháng 9 (Tết Trung Thu).

Do paclobutrazol còn lưu tồn trong đất khoảng 11 tháng nếu xử lý bằng cách tưới vào đất, nên nồng độ paclobutrazol được khuyến cáo giảm 50% ở năm tiếp theo và nên ngừng xử lý hóa chất ở năm thứ ba để tránh ảnh hưởng đến hoạt động của vi sinh vật trong đất, đồng thời cây có thời gian phục hồi các chất dự trữ trong cây nhằm duy trì khả năng ra hoa và nuôi trái. Sử dụng nồng độ paclobutrazol cao sẽ tăng tỉ lệ ra hoa nhưng cũng có thể làm cho bông xoài ngắn lại và ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây sau này. Trở ngại lớn nhất của việc xử lý xoài ra hoa mùa nghịch là bệnh thán thư, nhất là những lúc mưa dầm nên cần chú ý phòng ngừa bệnh sớm ngay khi xoài ra đọt non.

Cây được kích thích ra hoa phải đủ khả năng ra hoa, nghĩa là cây đã qua thời kỳ tơ, đã ra trái ổn định hay cây sinh trưởng tốt. Những cây suy kiệt do sâu bệnh hay cho trái quá nhiều ở các vụ trước không nên kích thích ra hoa. Thời tiết là yếu tố quan trọng có ảnh hưởng trực tiếp hay gián tiếp đến sự ra hoa và đậu trái. Bón phân phải cân đối và đúng yêu cầu theo từng giai đoạn phát triển của cây. Giai đoạn phát triển thân, lá sau khi thu hoạch cần tăng cường lượng đạm nhưng nếu bón lượng đạm quá cao có thể làm giảm tỉ lệ ra hoa. Giai đoạn kích thích ra hoa nên giảm lượng đạm, tăng cường lân và kali; giai đoạn trái trưởng thành cần tăng cường kali để gia tăng phẩm chất trái. Quản lý tốt mực nước trong vườn, giữ mực nước ổn định ở độ sâu 60 - 80 cm và đặc biệt là xiết khô trong thời kỳ kích thích ra hoa. Rễ cây bị đứt một ít khi xới đất xung quanh tán để bón phân khi đọt trưởng thành trước khi kích thích ra hoa cũng có tác dụng thúc đẩy sự ra hoa.

TS. TRẦN VĂN HÂU (Khoa Nông nghiệp và sinh học ứng dụng - Đại học Cần Thơ) - KHPT, 22/09/2006